Zorgen om wormen

 Als klein meisje zat ik al graag op mijn knietjes in de modder te wroeten. Ik vermoed dat er nog genoeg wormen in de bodem krioelden, want regelmatig kwam mijn moeder aanrennen om nog net te zien dat ik een worm naar binnen slobberde als een spaghettisliertje. Ook herinner ik mij dat de wormenkoning op bezoek kwam bij mijn oma en opa. Dat was in mijn ogen een magisch figuur. Er kwam een grote auto aanrijden over de dijk, er stapte een imposante man uit met hoed en rubberlaarzen. De koning van de wormen. Later heb ik begrepen dat hij wormen ving in de uiterwaarden, vlak voor het huis van opa en oma. En ik vermoed dat mijn oma, die iedereen bijnamen gaf heb ik later ontdekt, hem deze erenaam heeft gegeven. De wormenkoning ving wormen om te verkopen aan de vissers. Er moet een overvloed geweest zijn aan wormen want de koning had er een goede boterham aan. In de jaren daarna heb ik me niet meer bezig gehouden met de worm. Ik verdiepte me in de plantenwereld. Ik wist wel dat wormen goed zijn voor de bodem, maar dat wormen een van de belangrijkste levensvormen zijn op aarde heb ik me nooit gerealiseerd. Tot 5 jaar geleden. Vijf jaar geleden kocht ik een tuin met een huisje erbij. Ik had grootse plannen met de tuin. Niet geremd door enige kennis van de bodem ging ik zo snel mogelijk aan de slag met planten. Er moesten bomen komen, liefst een hel hoogstamboomgaard, vogelhagen, geneeskrachtige kruiden, wilde planten en een groentetuin. En natuurlijk moest deze achtertuin een hele mooie tuin worden, aangenaam om te verblijven voor mens en dier. 

Klei

Na 22 jaar geworstel op klapzand was ik zo blij weer te tuinieren op klei. Voor de hoogstamfruit bomen moesten er grote gaten gegraven worden. Achteraf pas realiseer ik mij dat er toen totaal geen bodemleven te zien was. Pas toen de bomen niet groeiden begon ik me af te vragen wat er mis was en besloot me t egaan verdiepen in de bodem. Na een aantal rondleidingen, permacultuur weekenden en boeken lezen kwam ik tot de conclusie dat ik mijn bomen in de woestijn had geplant. Ook kleigrond kun je zo mishandelen en uitputten dat er geen organische stoffen meer in de bodem zitten en dus ook geen bodemleven. Mijn tuin was een maisveld geweest, de meest mishandelde en uitgeputte dode grond die er blijkbaar is. 

Wat doen wormen?

De belangrijkste rol van de worm is de grond vruchtbaar maken en van zuurstof voorzien. Ze eten compost, afgevallen blad, kleine dode dieren en schimmels. Ze vermalen het voedsel tot een soort fijne pasta, die ze uiteindelijk uitscheiden. Bij sommige wormen vormt die pasta een hoopje op de grond. Verse wormenuitwerpselen zijn zeer rijk aan stikstof, fosfaat en kalium. Elke vorm kan per jaar 4.5 kg van die rijke uitwerpselen produceren. Verder doen ze uitstekend werk door de bodem te voorzien van zuurstof, ook bij de wortels. De bodem verdicht niet en kan beter zware regenval opvangen. Verder zijn wormen een belangrijke voedselbron voor egels en vogels.

Meer wormen

Om mijn fruitbomen te kunnen laten groeien had ik een schreeuwende behoefte aan regenwormenpoep. Maar hoe kon ik die nijvere wriemelaars lokken? De situatie in mijn tuin was ernstig. Ze vonden er niks aan daar, ik moest ze wat te knabbelen geven, dat was duidelijk. Anders naar onkruid kijken was voor mij de volgende stap. de meeste onkruiden groeien op plaatsen waar ze een taak hebben. Ze zorgen voor ontbrekende stoffen in de bodem en onkruid met lange wortels maakt de bodem losser. En daar houden de wormen ook van. Ik heb moeten leren onkruid een aanvaardbare plaats in te laten nemen in mijn tuin. Ik moest af en toe op mijn handen zitten en wachten en kijken. Verder gooi ik alles wat ik afknip op de grond. De afgeknipte stengels in het voorjaar knip ik fijn en verspreid ze op de bodem. Ik hark het blad van de graspaadjes in de borders. De boomspiegels krijgen een kraag van houtsnippers. En verder heb ik iets nodig wat ik nergens kan kopen, GEDULD

De bodem nu

Ik ben de groentetuin aan het klaarmaken voor het nieuwe seizoen, de bodem is prachtig los en ik zie heel veel wormen. Mijn wormenverleidingsplan zet eindelijk zoden aan de dijk. ook de rest van de tuin begint te profiteren van de verbeterde bodem. De fruitbomen groeien en de vogelhagen groeien dicht. De vergevingsgezindheid van de natuur emotioneert me telkens weer. Het maakt verschil wat we in onze tuin doen. Als ik als kind had geweten dat de worm een bedreigde diersoort zou worden had ik vast geen wormen gegeten. We kunnen allemaal iets doen om het leven voor onze wormen mooier en fijner te maken. Met als geheim doel dat ze in onze tuin poepen zodat onze grond verbetert en onze fruitbomen en moestuin het beter doen.

Hoeveel wormen tel jij?

Ook geschreven als schrijfopdracht voor de cursus: Lekker schrijven.