stikstof

Ik verwonder mij en bewonder de bijzondere intelligentie van de natuur en met name de plantenwereld. Ik heb steeds meer vraagtekens bij de intelligentie van de mens. Stuitend hoe wij met natuur omgaan en naar onze hand proberen te zetten. Er zijn volkeren die in hun taal geen woord hebben voor natuur. Door een woord te hebben voor natuur maak je het tot iets wat buiten jezelf staat. Iets wat je kunt bezoeken. Als wij erkennen dat wij natuur zijn, maken we misschien andere keuzes. Dan dringt het waarschijnlijk beter tot ons door dat we door onze leefwereld en die van veel andere levende wezens te vernietigen ook onszelf vernietigen.

Wat ik nog niet wist: 

Stikstof is niet alleen desastreus voor alle bovengrondse levende wezens ook in de bodem richt teveel stikstof schade aan met, zoals alle verstoringen in de natuur, gevolgen die we niet kunnen overzien.

Schimmels gaan actief op zoek naar de plant die de meeste voedingsstoffen nodig heeft en sluiten dan gunstige deals. Hoe meer stikstof en fosfor schimmels aanleveren des te meer koolstof ze terugkrijgen. Om die reden is het stikstofoverschot problematisch voor de bodemschimmels. Hoe rijker de omgeving aan stikstof, des te minder zijn de planten afhankelijk van schimmels. Dat is slecht nieuws voor de schimmels die niet meer de broodnodige stikstof ontvangen. 

Schimmel netwerken zijn onmisbaar in een gezonde bodem voor uitwisseling van informatie en voedingsstoffen. Ik schaam mij als je bedenkt hoe ingenieus planten en daarmee samenhangende hofhouding de wereld opbouwen en hoe mensen alles aan het vernietigen zijn. We zouden op kousenvoeten en op onze tenen in de wereld moeten rondlopen om zo min mogelijk natuurlijke processen te verstoren. 

Ik heb heel veel behoefte aan positieve signalen in deze tijd. Ik hou me vast aan de enorme belangstelling voor ecologisch moestuinieren. Velt Nijmegen-Arnhem heeft dit seizoen 60 mensen de eerste beginselen van het natuurlijke moestuinieren uitgelegd. Dat zijn 40 mensen meer dan andere jaren. Ook worden we overal gevraagd om onze bijdrage te leveren met informatie, lezingen, workshops en boeken. Aanstaande vrijdag mag ik mijn eerste lezing van dit jaar geven. De lezing gaat over geneeskracht in de tuin maar mijn belangrijkste boodschap is een ode aan de plant en hopelijk aanzetten tot verwondering. 

Het is weer tijd voor de wildpluk: vol geneeskrachtige inhoudsstoffen o.a. bitterstoffen en chlorofyl

Zevenblad, zuring, daslook, moeslook, dovenetel, paardenbloem, brandnetel, meidoornblad

Pionier

Als je een voorloper bent krijg je nooit de waardering die je eigenlijk verdient. Bij het radioprogramma Vroege Vogels presenteren ze een terugkerend thema: Groene zorg. Vorige week ging het over Caring dokters en Caring Farmers die zich verenigen om een transitie te bewerkstelligen naar een duurzaam en plantaardig  en gezonder voedselsysteem. Afgelopen zondag was het onderwerp Groene psychiatrie. Het belang van groen voor de geestelijke gezondheid kwam aan bod. Dit speelde zich af in Limburg. De mensen werden begeleid in een wijngaard of op een boerderij. De hulpverlener meende dat Limburg voorop liep en als eerste in Nederland dit initiatief heeft genomen.

Ik dacht meteen een Rogier Hoenders. In mijn plakboek heb ik een krantenartikel geplakt uit 2012 waarin Rogier vertelt over zijn werk als psychiater en oprichter van het centrum voor integrale psychiatrie. In de integrale psychiatrie worden complementaire geneeswijzen geïntegreerd in de psychiatrie. Dan moet je denken aan bewegen, sporten, voeding, mindfulness, yoga, massage. Maar ook EMDR, lichttherapie en sint Janskruid. Dit middel blijkt bij nogal wat patiënten even effectief als gewone antidepressiva. 

Er was nogal wat verzet in die tijd tegen zijn werkwijze. Maar Rogier geloofde en gelooft in wat hij doet en ziet er ook resultaten van. Er komt ook steeds meer bewijs dat leefstijl ook in de geestelijke gezondheid een belangrijke rol speelt. De vereniging tegen kwakzalverij wijst er regelmatig op dat alternatieve middelen en therapieën niet wetenschappelijk bewezen en soms gevaarlijk zijn. Rogier vindt ook dat nader onderzoek onontbeerlijk is en dat onderzoek wordt ook gedaan op het instituut waar hij werkt. Rogier wijst er ook op dat van de reguliere behandelingen ook slechts 30 tot 40% wetenschappelijk bewijs is van de werkbaarheid. We moeten oppassen dat we niet uit enthousiasme voor wetenschappelijke bewijsvoering de patiënt uit het oog verliezen, zegt hij.

Inmiddels zoveel jaren valt de boodschap van Rogier in vruchtbaardere bodem. Rogier is een veelgevraagd spreker op congressen over integrale geneeskunde/psychiatrie. Leefstijlgeneeskunde is niet meer weg te denken uit de gezondheidszorg. In Limburg zijn dus zeker niet de eerste en ik hoop ook niet de laatste behandelaars die mensen proberen te helpen door ze mee te nemen in het groen. Medicijnen bij ernstige psychische aandoeningen zijn zeker nodig. Maar voeding en beweging moeten een vast onderdeel zijn van de behandeling.