Voorlezen

 "Over het drassige land met de veenbessen, het meertje, omhoog een duintop over, even uit zicht. Terug tussen twee toppen, een paar snelle vleugelslagen en in glijvlucht nog eens over het water. Wiegelend de vleugels in een ondiepe V vorm. Thermiek pakkend om zich schuin te laten wegglijden over een wig wind. Zo benut de bruine kiekendief de luchtstroom schijnbaar moeiteloos. De vogel leest voor uit het landschap." Hans Steketee (prachtig)

"Planten moeten iets te doen hebben" zegt Jan Graafland, tuinier van Weleda. Hij verdiept zich in het natuurlijke gedrag van planten. Kamille die graag op verdichte grond groeit om met haar wortels de grond losser te maken. Hartgespan en brandnetel die graag elkaars gezelschap opzoeken. Ook geranium robertianum en zevenblad zijn een goed duo. Goudsbloem is nogal autonoom en groeit liever alleen.

Aan veel planten kun je aflezen ho
e het met de bodem gesteld is. Planten lezen ook voor uit het landschap. 

Bijna alle gras  in mijn tuin, een grasveldje en alle paden worden doorwoeld door woelmuizen en mollen. Dat is ook voorlezen, want er is blijkbaar genoeg voedsel in de bodem. Alleen ik vind het niet zo'n leuk verhaal,  Ik heb geen nette tuin maar alle paden omgewoeld is heel lastig maaien. Zo kan ik lyrisch worden van bepaalde dieren in de tuin, kikkers, grote libellen, prachtige vlinders op al het rotte fruit, vogels. Allemaal dieren die iets toevoegen aan mijn paradijs. Maar ook dieren die nogal aanwezig zijn, slakken, muizen, woelmuizen, ratten, mollen vinden het fijn in mijn tuin. Sommige dieren zijn weer voeding voor andere dieren. Met elkaar schrijven deze dieren het verhaal van mijn tuin. Door alle aanwezige sporen lezen ze voor uit mijn tuin. Ook al vind ik het verhaal niet altijd leuk, de dieren zijn er en vertellen hun eigen verhaal. 

2223

 Kunnen we wel nadenken over een niet mens gerichte samenleving? Die vraag zit sinds afgelopen dinsdag in mijn hoofd. Tasc, een samenwerking tussen wetenschappers, kunstenaars en publiek richt zich op het uitwerken van bijzondere vragen. Dit jaar werd er nagedacht over hoe een niet mens gerichte samenleving er uit zou kunnen zien over 200 jaar. Ik heb de eerste twee bijeenkomsten gemist. Tijdens de derde bijeenkomst volgt een korte terugblik over het jaar tot nu toe. Ergens tussen de tweede en derde bijeenkomst heeft de snelkookpan plaatsgevonden. Twee wetenschappers en een kunstenaar hebben zich drie dagen opgesloten in een huis om zich te buigen over het vraagstuk. Daar is aiia geboren. Een combinatie tussen AI en Gaia, godin van de aarde. Aiia zou alwetend, liefdevol en niets zijn, gevoed moeten worden met data en het goede doen. Ik ben enorm teleurgesteld. Het lijkt mij teveel op God. God zou ook een liefdevol alwetend wezen moeten zijn die alles in goede banen leidt. Dat heeft ons tot nu toe niet veel goeds opgeleverd. Je krijgt dan weer een samenleving in een piramidevorm terwijl we na moeten denken over cirkels. Kringlopen waar alle levende wezens gelijk zijn en niemand boven staat. We zullen ons uiterste best moeten doen om alles wat we sinds het begin van het christendom ons eigen gemaakt hebben achter ons te laten. We zijn onderdeel van een groter geheel. Misschien moeten we gaan kijken bij inheemse samenlevingen om te leren hoe deze mensen met elkaar samenleven zonder de natuur geweld aan te doen. Welke rituelen zijn belangrijk? Zou het helpen als we rituelen gaan bedenken om de Rijn of de Waal te eren. Lange rijen mensen staan in het water, zingen een lied en dansen tot het ochtendgloren. Waarschijnlijk moeten we eerst nadenken over hoeveel slachtoffers onze dagelijkse bezigheden kostten. Welke automobilist denkt voor hij of zij in de auto stapt na over hoeveel slachtoffers dat meestal niet eens zo noodzakelijke ritje zal kosten. Schijnbaar achteloos worden allerlei dieren aan flarden gereden en langs de weg achtergelaten. Je kunt op de snelweg niet uitstappen voor een konijn, dat begrijp ik wel. Maar het is pijnlijk. Ook tijdens wandelen ben je bezig dieren te vertrappen. We vernietigen de leefwereld van planten en dieren met een ongekende achteloosheid. Het zit zo in ons hoofd getimmerd dat wij de kroon op het werk van God zijn. Ook al zijn veel mensen niet meer gelovig het idee dat wij het belangrijkste zijn is moeilijk te veranderen. "Het kan toch niet zo zijn dat er straks gekooide mensen zijn en vrije vogels" zegt Werner Zuurman een oestervisser op de Waddenzee. Hij maakt zich zorgen over al te beperkende maatregelen die mede vanwege de werelderfgoed status en klimaatverandering worden opgelegd in het Waddengebied. Wij mensen moeten zo intelligent zijn dat we onszelf "kooien" zodat de vogels vrij kunnen zijn.  Om verstandige beslissingen te kunnen nemen moeten ons eerst verdiepen in de natuur. Leren over kringlopen en samenwerkingsverbanden in de natuur en de intelligentie van de natuur. 

In plaats van de plannen van politieke partijen te laten doorrekenen door het Centraal Planbureau worden de plannen voorgelegd aan het bureau voor de natuur. In het bureau voor de natuur proberen mensen alle levende wezens te laten meepraten. Dat is minder moeilijk dan het lijkt. "De zee praat je de oren van het hoofd" lees ik in het NRC vandaag. In de jaren vijftig ontdekte een wetenschapper die de opdracht had Russische onderzeeërs op te sporen, de klanken van walvissen. Het waren geluiden met ritmische patronen, walvismuziek waarmee deze dieren communiceerden. Mensen realiseerden zich dat de walvis niet alleen vlees was maar een dier met een gemeenschap en cultuur. Dit veroorzaakte een kentering in de commerciële walvisvangst. 

De ambassade van de Noordzee is een collectief van onderzoekers en kunstenaars die zich inzetten om de Noordzee een politiek stem te geven. Het verhaal van de zingende walvissen is een grote inspiratiebron. Alle levende wezens in de zee zijn handelende wezens met belangen. Maar alleen mensen politiek is belangrijk en wordt besproken. 

De ambassade wil vooral de stemmen van de Noordzee vertalen en de aandacht er op richten. Je kunt namelijk wel degelijk horen, ruiken, zien en voelen wat voor effecten menselijk handelen heeft op de Noordzee. Kunstenaar Xandra van der Eijk maakte geluidsopnames van riffen voor de Nederlandse kust. Ze kwam erachter dat het verschil tussen een gezond en een ongezond rif duidelijk te horen is. Een gezond rif knettert meer dan een rif waar minder leeft. Het rif knettert ook om te communiceren. Het geluid is belangrijk voor het aanhechten van nieuw leven. De Noordzee heeft een stem die gehoord kan worden bij het nemen van beslissingen. Misschien kun je ook het verschil tussen gezonde en ongezonde bossen ook wel horen. Of hoe een gezonde bodem klinkt, naast een uitgeput maïsveld. Ik denk niet dat we Aiia nodig hebben. We hebben wel veel mensen nodig die willen nadenken over onze te grote voetafdruk, bereid zijn een stapje terug te doen en vooral ook willen luisteren naar de nog niet gehoorde stemmen. 

Een bittere pil

 De Amerikaanse obesitasonderzoeker Kevin Hall zoekt naar bewijs dat sterk bewerkt voedsel ziektes en aandoeningen veroorzaakt. Dat bewijs is moeilijk te vinden. In een onderzoek, waarbij 20 personen zich vrijwillig 4 weken laten opsluiten, krijgen de vrijwilligers eerst twee weken onbeperkt cornflakes, kipnuggets, ravioli en ander sterk bewerkt voedsel. De andere twee weken aten ze geen of nauwelijks bewerkt voedsel. Groenten, fruit, verse vis, vlees en noten. Beide diëten bevatten evenveel eiwit, vet en koolhydraten. De proefpersonen aten van het sterk bewerkte voedsel 500 calorieën per dag meer dan van het weinig bewerkte voedsel. Overbewerkt voedsel zorgt voor overeten. Een verklaring had Hall niet. Het zou kunnen dat sterk bewerkt voedsel minder volume heeft en makkelijker weg kauwt. Chris van Tulliken beschrijft in zijn boek "De voedselfuik" wat er mis is met sterk bewerkt voedsel, te zoet, te zout, weinig vocht, hoge energiedichtheid. Je blijft er van eten. Het signaal dat je genoeg gegeten hebt komt te laat. 

Uit een onderzoek aan de KU Leuven blijkt dat bittere stoffen een rol spelen bij overeten. Bitterstoffen zorgen voor eetlust, meer speeksel, meer maagsappen maar zorgen er ook voor dat je eerder stopt met eten. Bitterstoffen in de maag zorgen voor het samentrekken van het maagdarmstelsel waardoor de maaglediging wordt vertraagd en er eerder een verzadigingsgevoel optreedt. Bitterstoffen komen steeds minder voor in onze voeding. Alleen planten maken bitterstoffen om zichzelf te verdedigen. Als je geen biologische groenten en fruit eet is het aandeel bitterstoffen in de voeding te verwaarlozen. Met misschien wel ernstige gevolgen. Bij de KU Leuven durven ze de stelling aan dat bitterstoffen weleens de sleutel zou kunnen zijn voor een oplossing van de obesitasepidemie. 

Een kruidenbittertje voor het eten is zo gek nog niet. Bij de KU Leuven houden ze het op een bittere pil voor het eten. 

Chaos

We raken er niet over uitgepraat. Jan en ik zijn een week wandelen in de Vogezen. Uitgeweken vanwege het verwachte noodweer in Alpen. De voor mij onbekende Vogezen hebben mij aangenaam verrast. Het was heerlijk wandelen, met genoeg hoogteverschil om de conditie te testen. We vertrekken om uur of 10 in de ochtend en arriveren om half zes weer op de camping. Hele dag lopen heuvel op heuvel af en weer heuvel op. Het is prachtig. Op de wandelpaden in de natuur komen we dagenlang niemand tegen. De stadjes zijn oud, kleurrijk, charmant en druk. Daar is iedereen. 

We raken niet uitgepraat over de enorme toename van campers. We zijn de enige tent op de camping. We gaan meestal op de fiets op vakantie en hebben dus een klein tentje. Lekker beetje primitief doen. Eten koken op een pitje. Alles op de grond. Tegenwoordig hebben we wel luxe opvouwstoeltjes. In plaats van plasrolkoffers 's ochtends te moeten legen, ga ik 's nachts achter de tent zitten en ondertussen genieten van de maan. 's Nachts slapen we heerlijk op dunne matjes in warme slaapzakken. We zijn een bezienswaardigheid op de camping, twee grijze hoofden die zich opvouwen in een klein tentje. Ik neem me voor om te blijven kamperen en vraag me af of er een record is in leeftijd. De oudste mens aangetroffen in een tentje op een camping is 95 jaar, zoiets. 

We raken niet uitgepraat over hoeveel mensen slecht ter been zijn en hoe jammer dat is. Als je slecht kunt lopen mis je zoveel. Slank, gezond en fit blijven is niet makkelijk. Het is afzien, honger negeren en in mijn geval nooit taart, een ijsje of een toetje. Maar ik ben zo blij met mijn lenigheid en conditie dat ik dat niet moeilijk vindt. Ik hou van mij en verwen mezelf, ik neem geen taart. 

In een interview met een filosoof, die wordt geïnterviewd over de dood van zijn gehandicapte zoon, vertelt hij over chaos. Het leven is chaos, er kan je van alles overkomen waar je geen grip op hebt. Ik begrijp ineens mezelf beter. Ik begrijp waarom ik zo standvastig en vastberaden ben in het verbeteren en monitoren van mijn gezondheid. Je hebt nauwelijks grip op je leven maar wel op je leefstijl en dat geeft houvast in het chaotische leven. Vooral als je door je leefstijl ook beloond wordt met een geestelijke en lichamelijke fitheid.