maandag 10 juni 2024

decolonising botany

 " Oh jij eet zeker ook pesto van zevenblad, zo'n soort smaak": antwoord de gastvrouw smalend op mijn opmerking dat grote klis een heerlijke wortel is. De rest van de gasten schaart zich achter de gastvrouw en ik hou mijn mond. Mijn kennis over inheemse gewassen is niet besteed aan deze mensen. Hele aardige en leuke mensen met een groot hart voor de natuur. Het was een leerzame en fijne ochtend van de "niets tot iets" groep. We komen al 7 jaar èèn keer per jaar bij elkaar om bij een van de deelnemers het terrein/tuin te bekijken. 

In het fantastische boek van Dan Saladino " Eten tot het op is" lees ik over een andere wortel die ooit het hoofdvoedsel was van de aboriginals: Murnong of Microseris scapigera. Een radijsachtige wortel met de smaak van kokosnoot. Zonder Murnong was er geen leven mogelijk geweest in Zuid-Oost Australië. De diverse stammen leefden 10 000 den jaren in dit gebied en aten vooral murnong en wat ze konden vangen aan kleine dieren. De zoete voedzame wortels werden geroosterd of in een grond oven bereid. De wortel en de kennis over de wortel is verdwenen door geweld. Tussen 1953 en 1957 testte de Britse regering kernbommen in de woestijnen van Zuid-Oost Austalië. De 10.000 aboriginals die er nog rond zwierven moesten weg en werden verdreven. Bovendien brachten de Europese kolonisten miljoenen schapen naar Australië, die al snel door hadden hoe ze de lekkere wortel konden vinden. Grassen en konijnen maakt het werk af. De aboriginals zijn massaal gestorven en uitgeroeid door honger en ziektes. Inmiddels sterven ze door een Westers dieet van meel en suiker. Een dieet dat voor niemand gezond is maar de aboriginals krijgen vaker dan gemiddeld diabetes type 2 door een westers dieet. Gelukkig zijn er inmiddels initiatieven om de wortel weer te telen en ook in restaurants te serveren. 

Berenwortel of osha of Ligusticum posteri is ook een wortel die groeide in Colorado. Net als Echinacea, guldenkruid en Amerikaanse ginseng was berenwortel een plant die gebruikt werd door de inheemse bevolking van Amerika en gecommercialiseerd door de kolonisten. In de bergen word er op industriële schaal gezocht naar deze bedreigde wortel. Ook de inheemse bevolking van Amerika is uitgeroeid, verdreven van hun grond en weggestopt in reservaten. Langzaam komt het besef om de oude inheemse kennis terug te veroveren en deze wijsheid weer toe te passen. 

Wat doen wij? Wij hebben vrijwillig afstand gedaan van onze autonomie op ons voedsel. Wij eten wat de industrie ons voorzet. Honig, Hak, Fastfood restaurants, thuisbezorgd, pizzakoeriers, Hello Fresh. Wie kookt er nog zonder pakjes of zakjes? Als je zelf probeert groente te verbouwen is dat niet alleen ontzettend leuk (ook wel eens frustrerend) maar je ontzag voor de landbouwer groeit. Elke week loop ik in de biologisch winkel met grote ogen de prachtige groenten te bewonderen, Hoe krijgen ze het voor elkaar? Ik ontworstel met veel moeite enkele courgettes, kropje sla, boontjes en als ik geluk heb kool aan de bodem. Bloemkool begin ik niet eens aan. 

Op de Wageningse Berg is er een beelden tentoonstelling met als onderwerp: decolonising Botany met bij behorende lezingen en discussie avonden. Afgelopen donderdag in de bibliotheek in Wageningen een lezing van een universitair docent. Nog steeds worden inheemse stammen verdreven van hun land om plaats te maken voor Westerse hobby's, zoals een gezellige safari of mijnen vanwege grondstoffen voor onze telefoons. De mensen worden niet alleen verdreven ze zijn ook hun voedsel kwijt, hun tuin, hun habitat. Aan het eind van de avond de vraag: wat kunnen we zelf doen? 

Laten we in ieder geval nadenken over wat we eten en waar het vandaan komt. Het helpt om voedsel te kopen uit de regio, dan hoeven ze in Afrika niet mijn boontjes en sla te telen. Voedsel uit eigen tuin of boerderijwinkel aangevuld met wortels uit het wild. Onze murnong en osho is grote klis wortel vol inuline. Inuline is belangrijk voedsel voor goede darmbacteriën. Grote klis, een wortel, net als wilde pastinaak , die onze voorouders vast overvloedig gegeten hebben 

Decolonising botany, eet wat er groeit. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten