Schijnbare chaos

 Ik ben niet scheutig met rondleidingen in de tuin. Er zijn al een aantal jaar geen rondleidingen geweest in mijn tuin. Ik doe het ook alleen op verzoek. Dit seizoen zijn er 4 rondleidingen. Alle 4 met een ander zicht op de tuin. Op maandag 30 juni was er herboristenkring bij mij. Dan bespreken we een onderwerp gekozen door de gastvrouw. Daarna is er in het tuinseizoen altijd een rondje tuin. Veel herboristen zijn echte plantenliefhebbers en willen graag zien wat er groeit en bloeit.

Op donderdag in dezelfde week is de rondleiding van Randwijk zoemmt geweest naar aanleiding van de lezing over streektuinen. De groep bestaat uit dertien belangstellenden. Dat is eigenlijk teveel voor een tuin met voornamelijk smalle graspaadjes. Ik vertel over het begin en laat foto's zien hoe het was. Ik vertel over de uitgeputte arme kleigrond en dat ik samen met de natuur dit stukje aarde moest herstellen. Ik was met een totaal andere mindset begonnen. Ik had voor ik begon een plan: een hoogstamfruit boomgaard, een groentetuin, een bloementuin, een vijver en een geneeskrachtige kruidentuin. Ik merkte al snel dat ik dat niet ging redden in mijn eentje. Ik moest leren samenwerken met de natuur, loslaten en onkruid niet beschouwen als de vijand, maar als een plant die er bij hoort. 

Hoewel ik alle vrije uren die ik heb ik in de tuin aan het werk ben, is er altijd wat te wensen. Ik zou in sommige stukken tuin best wat meer bloemen willen hebben. Of de moestuin wat meer geordend. Maar ik vind het zo ook mooi. De prioriteit zijn de dieren en biodiversiteit en niet mijn idee over hoe een tuin er uit zou moeten zien.  

Tijdens de rondleiding kijk ik teveel met de ogen van andere mensen. Ik laat teveel mensen meepraten in mijn hoofd. Ze zullen het wel een zooitje vinden. Ik denk er nog lang over na, wat me onzeker maakt. Dan leg ik me er bij neer. De natuur schept haar eigen orde. Wij hebben geleerd te kijken met een plaatje in ons hoofd. Wat je ziet in mijn tuin is een schijnbare chaos. Een hele mooi chaos met veel bijen, zweefvliegen, vlinders, juffers, libellen. Mijn chaos waar ik meestal heel gelukkig mee ben.

Nog 2 rondleidingen te gaan. Eerst een klein groepje naar aanleiding van de geneeskrachtige kruiden workshop in Elderveld. Dat vind ik altijd een leuk onderwerp. Kan ik laten proeven van het onsterfelijkheidskruid, de Tulsi, groentesoepboom en sechuanpeper. 

In het najaar nog een rondleiding over de aanleg van een tuin op een maïsveld.

simpel?

Een mot die duizenden kilometers navigeert op de sterren. Monarch vlinders zoeken medicinale planten als ze geïnfecteerd zijn door parasieten. Als babyschildpadjes uit hun ei kruipen liggen de moeders in de buurt in de zee om ze te roepen, zodat ze de goede kant uitkrabbelen. Met verwondering bestudeer ik in mijn tuin hele kleine insecten die vliegen in de mini bloemetjes van de doorgeschoten pastinaak. Hoe kunnen ze de pastinaak vinden. Elke plant heeft haar eigen insect.

 Kortom er gebeurt veel in de wereld van levende wezens waar we niets van snappen. We kunnen het bewonderen en ons verwonderen. Als er in de dieren en planten wereld zoveel bijzonders gebeurt waar keer op keer onze mond van open valt, waarom zou dat bij de mens anders zijn. Waarom zou er bij de mens, het menselijk lichaam niet veel meer te ontdekken zijn. Waarom zou een menselijk lichaam wel simpel in elkaar zitten, zoals veel dokters ons willen doen geloven. Vandaag in de krant een interview met een dokter in de ouderengeneeskunde. Het interview gaat over overbodige behandelingen in de zorg. Ze  geeft het voorbeeld van reflux(zure oprispingen). De methode tot nu toe is regelmatig scannen omdat er een grotere kans zou zijn op slokdarmkanker. Dat lijkt toch niet zo te zijn. Dat scannen is dus overbodig. De enige andere oplossing is dan maagzuurremmers geven met alle schadelijke gevolgen.  

Wat dan de oorzaak van de reflux is wordt niet naar gezocht. Wij mensen zitten ook heel ingewikkeld in elkaar. Anders dan de meeste dieren zijn we ver verwijderd geraakt van de leefstijl die goed voor ons zou zijn. Dit heeft gevolgen voor onze gezondheid. Met name onze darmen hebben het zwaar te verduren door een verkeerde en ontoereikende voeding. De oorzaak van de zure oprispingen moeten we waarschijnlijk in de darmen zoeken. 

Tijdens een kruidenworkshop vertel ik over het belang van bitterstoffen. En dat het tamelijk dramatisch is dat deze stoffen uit onze voeding verdwenen zijn omdat bitterstoffen zorgen voor een beter darmmicrobioom, overgewicht tegengaan en waarschijnlijk helpen bij reflux, dan reageert een van de deelnemers met een interessante toevoeging.

Hij vertelt dat reflux waarschijnlijk veroorzaakt wordt door een tekort aan een bepaalde bacteriestam in de darmen, de lactobacilles reuteri. Deze bacteriestam beïnvloedt de kringspier die ervoor zorgt dat er geen maaginhoud in de keel komt. Als je te weinig lacctobacilles reuteri hebt werkt de kringspier niet goed en ontsnapt er maaginhoud waardoor je zure oprispingen krijgt. Ik wist dit niet en ben blij met deze kennis. Gelukkig heb ik geen onzin verkocht met mijn verhaal over bitterstoffen. Want bitterstoffen zorgen voor een beter en gevarieerder darmmicrobioom.

Overigens kun je met probiotica waar de betreffende bacteriestam in voorkomt het gehalte lactobacilles reuteri verbeteren in je darmen.

Door dit te onderzoeken ben ik nog meer overtuigd van het bijzondere evenwicht in het menselijk lichaam, waarin alles op alles reageert. Wat die bitterstoffen betreft zit het complexer in elkaar dan ik tot nu toe dacht.  

normaal

 Ik heb me opgegeven voor Kunstenaars in de Tuin van See all This. Dat vindt plaats op alle zondagen in juni in Vijfhuizen bij Haarlem. Elke week neemt een andere kunstenares ons mee de tuin in om ofwel te tekenen, iets te maken van takken, een geur samen te stellen, boetseren. Alle kunstenaars zijn enorm geïnspireerd door de natuur.  De Proeftuin van Anke is prachtig en ligt op een bijzondere plek. Vanaf station Haarlem huur ik een NS fiets en zo leg ik de laatste 5 km af. Dat klinkt simpel en vijf km is niet ver. Afgelopen zondag kom ik een kwartier te laat. Ik kom om 13.00 aan met de trein en de workshop begint om 14.00 uur. Te laat? Hoe dan?

Het is de tweede keer dat ik de route fiets en ik prijs me al gelukkig dat het zo goed gaat. Tot ik op een cruciale kruising links af ga waar ik rechts moet. Ik herken niets meer en raak volledig de weg kwijt. Dan is het voor mij moeilijk om rustig te blijven, ik heb heel veel problemen met te laat komen. Google maps werkt niet mee en ik neem mijn toevlucht tot gewoon ouderwets de weg vragen. Blijkt inderdaad dat ik nogal ben afgedwaald. Een heel aardige meneer wijst me een heel eind de goede kant op en een aardige mevrouw fiets zelfs een stukje met me mee. Ontzettend lief. 

Dat is de reden dat ik op vakantie niet plan waar ik `s avonds zou moeten aankomen. Want ik kan dat niet. 

Ik kom om kwart over twee binnen. Iedereen is heel hartelijk en een van de vrouwen gaat thee voor me inschenken. Waar ben ik nou zo bang voor? Ze zijn begonnen met voorstellen. Iedereen begint met ik ben eigenlijk heel gewoon. Heel normaal. Ik weet natuurlijk niet hoe dat zinnetje in het voorstel rondje is geslopen, maar ik merk dat ik er kriebelig van word.

Ik ben niet gewoon, ik wil niet normaal zijn. Ik vind de aanwezige vrouwen ook allemaal heel bijzonder. Allemaal zijn ze op zoek naar talenten die ze hebben of nog niet ontdekt hebben. Ik geniet enorm van wat ze te vertellen hebben.

Waarom zijn wij vrouwen toch zo bang om te shinen, om te zeggen waar we goed in zijn. Om te zeggen, ik ben helemaal niet gewoon, ik ben bijzonder. Waarom vinden wij het moeilijk om voor onszelf op te komen. Enige tijd geleden beluister ik een interview op de radio met top onderhandelaar Maarten van Rossem (nee niet die historicus uit Wageningen). Maarten vertelt dat vrouwen veel betere onderhandelaars zijn dan mannen. Alleen niet voor zichzelf. Vrouwen onderhandelen vooral heel goed voor anderen. Ik ben natuurlijk nog opgevoed als tweederangs burger, maar zouden de jongere vrouwen niet een gelijkwaardige opvoeding gehad hebben? En gaat dat onderhand niet eens iets opleveren? 

Die middag maken we onder begeleiding van een parfumeur een heerlijke geur geïnspireerd op de natuur in de tuin. Het was weer een fantastische middag. Gelukkig nog 3 te gaan. 

Preek

Er is een gastdocent op de schrijfclub. Een jonge dominee die ons les gaat geven in het schrijven van een preek. Er liggen talloze briefjes op tafel met teksten uit de bijbel, waardoor we ons kunnen laten inspireren. Kunnen, hoeft niet. We mogen ook zelf een onder werp kiezen. Ik heb onderstaande tekst nooit gehoord, vroeger in de kerk. Kennelijk vond de dominee toen het niet inspirerend. Maar ik wel.

"Vier dieren zijn de kleinste op aarde

Maar ze zijn buitengewoon wijs

De mieren-sterk zijn ze niet, maar al in de zomer leggen ze een voorraad aan.

De klipdassen-machtig zijn ze niet, maar ze maken holen in de rotsen.

De sprinkhanen-een koning hebben ze niet, maar ze rukken in slagorde op.

De hagedissen-je kunt ze met je handen vangen, maar ze dringen door tot in het paleis van de koning."

Mij inspireerde het tot het schrijven van een verhaaltje over het kleine en kwetsbare in de natuur. Het kleine dat we nogal eens over het hoofd zien. maar ook deze diertjes zijn een onmisbare schakel in de kringloop.

Mijn preekje

Zijn we bang voor wildheid? Er zijn mensen die naar Afrika gaan om wildheid op te zoeken. In een jeep over de savannes op zoek naar de big five. Wildheid in onze achtertuin, daar hebben we meer moeite mee. Sterker nog leuk al die beestjes, maar ik moet er geen last van hebben.

"We zijn in oorlog met de natuur, als we winnen zijn we verloren".

Vandaag haal ik in de tuin een stuk karton weg. Er ontstaat grote paniek bij de miertjes onder het karton. Ze beginnen, althans dat lijkt zo, van hot naar her te rennen om de eitjes in veiligheid te brengen. Sorry, zeg ik en leg het karton voorzichtig terug. Als ik een paar minuten later ga kijken, is het gelukkig weer rustig onder het karton. 

De verwildering op kleine schaal in mijn achtertuin heeft mijn kijk op de wereld en in het bijzonder op de natuur veranderd. Ik heb kennis mogen maken met de grootsheid van het kleine. Ik verwonder mij dagelijks over wat ik zie en vaak niet begrijp. Deze verwondering zorgt ervoor dat ik voorzichtiger ben geworden. Voorzichtiger om niets te verstoren.  

Verwondering is de oplossing. Als je je verdiept in de natuur, in het kleine, het kwetsbare, ga je je verwonderen over de wijsheid van de natuur. Als je eenmaal begrijpt dat geuren boodschappen zijn van planten onderling en van planten naar insecten. Als je beseft dat alles in de natuur met elkaar communiceert, alleen wij mensen zitten op een andere frequentie. We kunnen het niet horen en zeker niet verstaan. Als je dit allemaal tot je door laat dringen, hoop ik dat je beseft dat wij onze wapens neer moeten leggen en vrede sluiten met alles wat leeft. 

Ga eens zitten in de tuin, op je balkon of ergens buiten: ruik, kijk en luister. Ga op safari naar de little five in je achtertuin. Help de insecten door wat meer wildheid. Laat wat onkruiden groeien en geniet van alles wat groeit, bloeit, zoemt en zweeft.  

reset

 Mijn zoon en dochter hebben samen meegedaan met Utrechts Ultra. Dat is een fietstocht van 1000 km. De bedoeling is dat je de afstand zo snel mogelijk aflegt. Je mag pas ter plaatse een eventuele overnachting zoeken. Van te voren de hele reis plannen is niet toegestaan. Regelmatig liggen onderweg mensen in een dun slaapzakje in een bus abri of onder het afdakje van een pinautomaat. Mijn kinderen hebben de eerste en de laatste nacht doorgefietst en 1 keer in een hotel overnacht. Ze zijn zaterdagmiddag begonnen en dinsdagnacht om 3 uur weer in Utrecht aangekomen. Vervolgens hebben ze de rest van de week nodig gehad om bij te komen. Het is denk ik een volledige reset van je lichaam. Je lichaam maakt heel veel heat shock proteins om al de afvalstoffen die ontstaan bij het bewegen weer op te ruimen. Al je reserves worden gebruikt en je lichaam gaat over op vetverbranding. 

Bewegen en daarbij jezelf uitputten en tot het gaatje gaan is misschien nog wel belangrijker dan voeding. Een aantal jaar geleden hoorde ik een onderzoeker op de radio vertellen dat mensen met overgewicht best heel gezond kunnen zijn. Voorwaarde is wel dat ze veel bewegen. Door te bewegen blijven de vetcellen zich ook "verversen" waardoor er minder schadelijke stoffen geproduceerd worden. Ik heb twee keer de vierdaagse van Nijmegen gelopen. Dan zie je best veel mensen met een pondje meer die heel fit zijn en totaal geen moeite hebben met wandelen. Terwijl slanke mensen lang niet altijd gezond zijn. 

Mocht je gaan bewegen om gewicht te verliezen, kun je beter gaan wandelen dan hardlopen of wielrennen. Een rustige beweging en hartslag zorgt ervoor dat je lichaam makkelijker vet gaat verbranden. Bij hardlopen gebruikt je lichaam vooral suikers. Dat zou ik zo graag tegen mensen willen zeggen die een dappere poging doen om te gaan hardlopen terwijl dat zichtbaar moeite kost. Het gaat erom dat je het volhoudt. Op een gegeven moment kun je niet meer zonder. Je lichaam gaat er om vragen.

Mijn zoon en dochter zijn alweer op zoek naar een nieuwe uitdaging. Op zoek naar een nieuw HIGH gevoel.  

Dweilen

 Waarom is dweilen met de kraan open en veel gebruikte methode bij problemen. Je ziet het in allerlei sectoren maar vooral in de zogenaamde gezondheidszorg, die eigenlijk ziekenzorg is. De deelname aan landelijke bevolkingsonderzoeken neemt af. Het RIVM gaat in de kwetsbare wijken campagnes opzetten om mensen te bewegen aan bevolkingsonderzoeken mee te doen. Jammer dat ze het geld niet gebruiken om op grote schaal mensen voor te lichten geen troep meer te eten, minder suiker, meer groenten, veel meer bewegen. Het moet tenslotte ergens vandaan komen dat steeds meer mensen, vooral jonge mensen kanker krijgen. Jonge mensen die niet worden uitgenodigd om mee te doen met de landelijke bevolkingsonderzoeken. Als je meedoet met het bevolkingsonderzoek en er wordt ontdekt dat je kanker hebt, dan ben je er vroeg bij, wordt er gezegd. Hoe eerder je erbij bent des te groter de kans om te overleven.

De beste kans op overleven heb je echter als je geen kanker krijgt. Die garantie bestaat niet in het leven, maar de kans om kanker te krijgen kun je aanzienlijk verkleinen door een gezonde leefstijl. Die leefstijl is niet eenvouding. Daar hebben mensen veel hulp en advies bij nodig. Zeker in kwetsbare wijken, Op dat gebied, gebeurt er helemaal niets! Alweer een gemiste kans voor het RIVM. 

ingezonden brief

Toen ik nog in een woongroep in Nijmegen woonde was het in ons huis een sport om een ingezonden brief in de krant geplaatst te krijgen. Ik meen me te herinneren dat het wel een keer is gelukt. Ik was in die tijd erg druk met mijn restaurant, dus ik bemoeide me er niet zoveel mee. Bovendien had ik nog niet ontdekt dat ik schrijven kan gebruiken om mijn ideeën en gedachten te delen met de buitenwereld. 

Jaren later ben ik meer gaan schrijven. Ik ben begonnen met een blog omdat er zoveel in mij hoofd zat wat ik wilde onthouden voor later en misschien hadden anderen er ook wel iets aan. Ik volgde een schrijfweek, ik heb een scriptie geschreven en ik ontdekte de ingezonden brieven naar de krant. Daar heb ik een tijdje een sport van gemaakt. Mijn brieven zijn in het financiële dagblad (1x)  en in het NRC (3x) geplaatst.

Maar na diverse afwijzingen in de laatste jaren, doe ik geen moeite meer. Het kost best veel tijd om een goede brief te schrijven. Het is bijzonder teleurstellend als de brief weer niet geplaatst wordt. Afgelopen vrijdag was ik bijna zover dat ik weer een poging deed, bijna. Ik was heel kwaad over zoveel dommigheid van Martine Kamsma, de wetenschapsjournalist van het NRC. Ze schreef een artikel over de Weight Watchers. Vanwege de nieuwe afslankmedicijnen gaat het slecht met de Weight Watchers. In een uiteenzetting over diverse vormen van diëten noemt ze Chris Verburgh een dieetgoeroe te vergelijken met Atkins of Montignac.  

Chris Verburgh een dieetgoeroe? Ik word echt heel kwaad. Chris Verburgh heeft mijn leven veranderd. Ik denk nu 15 jaar geleden kreeg ik de zandloper, het boek van Chris Verburgh met Sinterklaas. Ik heb het boek met grote interesse gelezen en wist meteen dat het waar was wat hij schrijft. We eten veel te veel suikers en koolhydraten en zijn onterecht bang gemaakt voor vet. Sinds ik zijn adviezen opvolg hoef ik nooit meer bang te zijn dat mijn zomerkleren een jaar later niet meer passen. Ik voel me fitter en gezonder en heb nooit meer hongerklop. 

Naar aanleiding van de diskwalificatie van Chris door Martine, ga ik googelen. Chris Verburgh is een wetenschapper die helemaal niets met diëten heeft, dat zegt hij in een interessante podcast met Richard de Leth. Hij is arts en onderzoeker en schrijft vooral over kosmologie, evolutie, neurowetenschappen en veroudering. Hij doet vooral onderzoek naar veroudering. Hij stelde een nieuw vakgebied voor. de nutrigerontologie dat de rol van voeding in het verouderingsproces zou moeten bestuderen. Hij was toen pas 29 jaar. Het artikel over dit nieuwe vakgebied werd gepubliceerd in het internationale tijdschrift over veroudering namelijk "Aging Cell".

Al op 17 jarige leeftijd publiceerde hij zijn eerste boek. Al vanaf de publicatie van de Zandloper, een paar jaar later, proberen zogenaamde deskundigen Chris te vernederen en belachelijk te maken. Als een kwakzalver weg te zetten. Chris Verburgh heeft een belangrijke boodschap: veel chronische ziektes; diabetes 2, hart- en vaatziektes, zijn omkeerbaar en operaties kunnen overbodig worden door voeding. Alleen de huidige voedingsadviezen van de overheid gaan niet ver genoeg. Als je echt ziektes wil voorkomen en/of omkeren zul je drastisch moeten minderen met koolhydraten en veel meer groenten en fruit eten.

Nee Martine, Chris Verburgh is geen dieetgoeroe, maar een wetenschapper die met zijn publicaties over wat mensen gezond maakt ver voor de troepen uitloopt. Dat had ik allemaal wel in een brief in de krant willen schrijven.