Geluk

6 minuten wachten op geluk is een boek van Marjan Knippenberg. In het boek beschrijft ze 100 bijzondere ontmoetingen. Na een geslaagd liftavontuur van Nijmegen naar Utrecht, besluit Marjan een dag per week naar haar werk te liften, van de Weezenhof naar de Radboud. De andere dagen gaat ze op de fiets. Ze hoeft niet te liften, ze wil liften om mensen te ontmoeten. Al snel merkt ze dat ze steeds uitstapt met een geluksgevoel. Marjan is een wetenschapper en gaat op zoek naar data over wat mensen ervaren na een gesprek met vreemden. Daar worden we gelukkig van. En wat doen we? We zitten alleen in de auto, we zitten in de trein en in de bus met oordoppen. We proberen het contact met "vreemden"juist te vermijden.
Gisteravond gaf Marjan een inspirerende lezing over haar ervaringen met liften. Ook al lift ik niet, ik fiets veel te graag, maar ik herken de draai die Marjan in haar leven heeft gemaakt. Als je fietst kom je ook makkelijk in contact met mensen. Vooral de pont nodigd uit tot een praatje. In Brabant vond ik altijd lastig als mensen tegen me begonnen te praten. Maar toen had ik nog niet ontdekt dat ik door vragen te stellen een draai aan het gesprek kan geven, zodat het wel leuk wordt. Nu vraag ik soms te veel? Ik ga tijdens een lezing altijd naast iemand zitten, ook al is er plaats genoeg. Gelukkig maar. Ik zat naast een leuke man die werkt als anesthesiemedewerker. Hij vertelt dat hij ongeveer een kwartier heeft voor de operatie om mensen gerust te stellen. En mensen vertellen vaak veel in zo'n kwetsbare situatie. Ik merk dat hij gewend is om vragen te stellen. We hebben een leuk gesprek.

Terug fietsend naar huis, bedenk ik dat het boek van Rutger Bregman hier mooi bij aansluit. De meeste mensen deugen, wat een heerlijk gevoel. Helemaal ontspannen fiets ik in donker naar huis. Er rijden een paar auto's voorbij. Ik heb een beetje medelijden met mensen die altijd in de auto zitten. Die maken nooit iets mee, tenzij ze lifters mee gaan nemen. Ik zou zeggen een Sire reclame om liften te promoten om mensen met allerlei achtergronden met elkaar in contact te laten komen. Alle regelingen voor vervoer van ouderen kunnen we afschaffen. De ouderen gaan liften, ik denk dat ze snller op de plaats van bestemming zijn dan nu. Bovendien is het goed tegen eenzaamheid en het kost niets. 

modderen

Donderdag 14 november was nationale groendag. Ik geloof niet dat veel mensen dat wisten. Ik heb het diverse mensen gevraagd maar niemand was hiervan op de hoogte. Toch was het een belangrijke dag, een leuke dag ook. Ik maak me regelmatig ernstige zorgen over de toekomstige leefbaarheid op onze aarde en zo'n dag beurt me op. Heel veel mensen doen hun stinkende best om iets te doen voor het groen. En er zijn veel initiatieven waar je in je dagelijks leven niets van hoort maar die wel iets gaan opleveren wat betreft bijdrage aan groen. De nationale groendag werd georganiseerd door de operatie steenbreek. Dat is nu een landelijke organisatie die 10-12 jaar geleden is gestart door twee mensen in Groningen. Nu doen er al veel gemeentes en provincies mee. Het doel is particulieren te stimuleren om de stenen uit de tuin te halen en te vervangen door planten.
Wat me vooral duidelijk geworden is bij het tafelgesprek tijdens de heerlijke lunch, de gemeentes en provincies zitten echt te wachten op groene initiatieven uit de bevolking om bij aan te sluiten. De voorbeelden hiervan stonden op het podium. Er waren vier initiatieven genomineerd voor de steenbreek trofee (prachtig beeldje). Alle genomineerden waren ontstaan uit een initiatief van de mensen uit de buurt en enthousiast omarmd door de gemeente.
De winnaar was het dorpje Spijk, waar de Rijn ons land binnenkomt. (nee niet bij Lobith) De bewoners hebben samen met de gemeente het hele dorp aangepakt en er is alleen nog steen waar het echt nodig is. Verder genomineerde waren een door bewoners ontworpen openbare binnentuin in Nijmegen, een groen gebied in Apeldoorn en een keten aan moestuinen in Harlingen. Toen ik naar huis fietste vanaf hotel wageningen was de zonsondergang ook nog heel mooi roze. Ik realiseer mij dat ik die dag omringd was door groene mensen en dat ik daardoor door een roze bril naar de wereld kijk. Maar dat is misschien ook wel beter dan te somberen. Een van de sprekers verwoordde het heel mooi: Het is modderen, maar als we maar de goede kant op modderen.

reageren

Regelmatig neem ik me voor om te reageren als er artikelen of colums in de krant staan waar ik heftig verontwaardigd over ben. Alleen het kost heel veel tijd om een ingezonden brief  te schrijven waar ik tevredeb over ben en dan is de kans dat het geplaatst wordt ook nog klein.
Ik twijfel nog wel over afgelopen zaterdag. Toen stond er een colum in het financiële dagblad van de filosoof Ralf Bodelier. Hij maakte zijn vrienden belanchelijk dat ze biologisch voedsel kopen. Zijn argument was dat we met biologische landbouw en veeteelt niet genoeg voedsel kunnen produceren om de mensen te voeden. Volgens Ralf levert biologische voeding 30% minder opbrengst en is er dus meer grond nodig om dezelfde opbrengst te hebben. Grond die beter gebruikt zou kunnen worden voor natuurgebieden.
Tijdens een fietstocht naar Arnhem schrijf ik een brief naar de krant. Ik schrijf veel tijdens lichamelijke activiteiten. Het blijven vaak denkbeeldige brieven. In de brief zou ik kunnen schrijven dat we teveel voedsel produceren. In Europa gooien we 40% van ons voedsel weg. In de Verenigde Staten zelfs 50%. Als iedereen zou overschakelen op bio is er zeker genoeg voedsel voor iedereen. Bovendien eten we in de westerse wereld veel te veel en maken we de verkeerde keuzes. Ik zou kunnen schrijven dat gangbare boeren de aarde uitputten zodat je op termijn denk ik veel meer grond nodig hebt. En dat de biodiversiteit om zeep geholpen wordt. Bovendien wordt de aarde steeds armer aan essentiëlen voedingsstoffen die daardoor ook niet meer in onze voeding komen. Ik spreek uit ervaring met mijn mishandelde maïsakker waar ik al 4 jaar worstel om een fatsoenlijke groente opbrengst te krijgen omdat de aarde totaal uitgeput is. Er zijn nog veel meer argumenten op te noemen waarom we wel over moeten schakelen op biologisch boeren. Dan hoeft er ook niemand meer naar het Malieveld.
Een belangrijk argument voor mij is gezondheid. Ondanks dat onderzoek mij wil doen geloven dat gangbare groenten net zo gezond zijn als biologische is dit pertinent niet waar. De verkeerde dingen worden onderzocht. Het is als het vergelijken van appels en peren. Gangbare groenten en fruit bevatten net zoveel vitamine C als biologische groenten en fruit. Ook verschillende andere vitamines en mineralen zullen wel overeenkomen. Wat niet onderzocht wordt zijn de salvestrolen. Salvestrolen zijn de stoffen die groenten, fruit en kruiden maken om te overleven, om niet opgegeten te worden. Juist deze stoffen blijken voor onze gezondheid heel belangrijk te zijn en ons te helpen gezond te blijven. Deze stoffen verbeteren de weerstand, helpen je lichaam te reinigen en versterken je veerkracht. De gangbare groenten en fruit maken deze stoffen niet of nauwelijks want ze worden geholpen om zich te verdedigen tegen aanvallers o.a.door pesticiden.
Ik zou het Ralf Bodelier gunnen om het uit te proberen om goed voor zichzelf te gaan zorgen en veel biologische groenten en fruit te gaan eten. Dan zou hij vast en zeker merken dat hij fitter wordt. Ik heb vandaag 1 uur en drie kwartier hard gelopen achter elkaar. Dat kon ik 20 jaar geleden niet. Dat heeft zeker te maken met mijn biologische voedsel.
Ga ik dit allemaal schrijven naar de krant? Nee, ik denk dat ik liever een rondje hardloop.

SPORTEN

Mijn zoon heeft afgelopen zondag de marathon van Amsterdam gelopen en zijn vriendin de halve marathon. Het was een beleving om daar aanwezig te zijn. Zoveel fitte en slanke mensen bij elkaar dat maak je niet vaak mee. Ik vind het altijd erg aanstekelijk. Als ik mensen zie sporten wil ik altijd direct meedoen. Vandaag zelf weer hardgelopen. Ik loop elke week hetzelfde rondje van 6 tot 7 km. Vandaag besluit ik een grotere ronde te lopen, omdat ik overweeg om mee te doen met de zevenheuvelenloop (15 km) en wil kijken of ik dat haal. Ik was van plan om 12 km te lopen, maar na 10 km vind ik het genoeg. Ik heb heerlijk gelopen en dat weet ik omdat ik dan mijn gedachten de vrije loop kan laten en niet bezig ben met lopen. Ik denk na over een artikel in de krant van maandag. Het artikel gaat over een wetenschapper die onderzoek naar het waarom sommige diersoorten langer leven dan andere en wat de mens daarvan kan leren.
Wat opvalt is dat soorten die minder energie verbruiken langer leven. Hij stelt dat het daarom niet goed is voor mensen om altijd in de kou te zitten, want dan gaat je interne  kacheltje harder branden en dat zorgt voor extra slijtage. Ook stelt hij dat het beter is om minder te eten, want dan hoef je minder te sporten en slijt je minder snel. Een hele vreemde redenering. Ik sport niet om meer te kunnen eten.
Het zit me niet lekker die opmerking. Ik kan niet geloven dat ik niet heel goed bezig ben met al dat bewegen. Tijdens het hardlopen bedenk ik dat er iets toegevoegd moet worden aan de bewering van de wetenschapper. Als je namelijk in goede conditie bent door veel te sporten gaat je hartslag in rust omlaag. Dat is juist gunstig en daardoor slijt je minder snel.
Ik word altijd zo blij van hardlopen dat ik sowieso zou blijven sporten.

bijenlezing

Velt Nijmegen en omstreken organiseerde afgelopen woensdag een lezing over bijen door Manon Best. Het leek mij wel makkelijk. Nu kom ik het te weten wat ik moet doen om de wilde bijen in de tuin te helpen. Na de lezing begrijp ik dat het helemaal niet makkelijk is. Er zijn ruim driehonderd verschillende wilde bijen en hommels in Nederland en elke soort is anders. Een groot aandeel van deze bijen staat op de rode lijst. Daar kunnen ze ook weer van verdwijnen als het beter met ze gaat. Je kunt natuurlijk in het algemeen goed voor de wilde bijen zorgen in je tuin door veel bloemen en veel nestelgelegenheid in de vorm van holle stengels en dood hout. Ik was gewend om alle stengels te laten staan in de winter. In het voorjaar knip ik ze af en maak ze wat fijner en gooi ze in de border. In veel van die stengels overwinteren de eitjes van de wilde bijen. Sommige bijen komen pas in juni tevoorschijn. Dus die stengels mag je wel afknippen, maar leg ze dan in zijn geheel ergens neer. Als die bij in juni tevoorschijn komt moet er wel iets zijn om op te vliegen. Manon heeft mij wel gemotiveerd om wat specifieker te gaan kijkne en meer te observeren. Ik zie wel bijen, maar ik zie geen verschil. 
Door beter te observeren kun je ook heel specifiek een bij uitkiezen die je wil beschermen. Manon koos een bedreigde bij uit die wel in Gelderland voor komt, maar zeldzaam is, de maskerbij. De maskerbij is een goed herkenbare bij, zwart met een wit masker.Toen is gaan kijken welke maatregelen kan ik nemen om die bij weer in mijn tuin te krijgen. De maskerbij vliegt in juni/juli. Dus moet je  kijken naar de stuifmeel en nectarwaarde en bloeitijd van planten. Uien en knoflook hebben een zeer hoge stuifmeel en nectarwaarde en ze bloeien in juni/juli.
Volgend jaar ga ik meer observeren, ik ga meer uien aanplanten en in bloei laten komen. De grote sierui werkt overigens ook. En als ik dan een keer de maskerbij tegenkom, ga ik dat zeker opschrijven.

imkers

Een vreemd fenomeen is het dat er steeds meer imkers komen. Het gaat slecht met de (wilde) bijen en dat heeft een aantal oorzaken. Een van de oorzaken is een gebrek aan planten door de achteruitgang van de biodiversiteit, verstening van tuinen en verkeerde plantenkeuze. Omdat ik in mijn tuin ook het idee had dat het fruit slecht bestoven werd, wilde ik ook imker worden. Ik heb zelfs op de wachtlijst gestaan. Door me in het onderwerp te verdiepen en doordat er bij de buurman twee bijenkasten  geplaatst werden heb ik me bedacht. Ik heb besloten volop in te zetten op de wilde bij en hommel. Dat is best ingewikkeld. Wilde bijen en hommels zijn in tegenstelling tot honingbijen, bijzonder kieskeurig. Voor bijna elk gevleugeld exemplaar zou je een aparte plant en/of omstandigheid in je tuin moeten hebben. Het zandpaadje in mijn bloemenspiraal is zonder dat ik het wist een perfecte keus. Sommige gevleugelde vriendjes nestelen in zand. Ook muizenesten zijn bijzonder populair voor sommige soorten. Ik had dit jaar een muizenplaag in de moestuin, dus voldoende nest gelegenheid voor de bijtjes. Verder lees ik in het boek "De tuinjungle"dat vingerhoedskruid en akelei fijne planten zijn met diepe bloemen voor hommels met een lange tong. Voor de korte tong exemplaren hebben we lavendel en kattenkruid in de tuin. De honingbijen zijn dol op bernagie en tijm. Berenklauw, engelwortel, wilde peen trekken kleine solitaire bijen, kevers en zweefvliegen aan. Kamperfoelie en vlinderstruik zijn nuttig voor de motten en nachtvlinders. Marjolein of wilde majoraan moet sowieso iedereen hebben want alle bestuivers zijn er gek op. Verder is het goed om te streven het hele jaar iets bloeiends te hebben; vroeg in het jaar wilg, gevlekt longkruid en sedum en klimop in de herfst. Tot zover heb ik alles in de tuin om een grote en diverse populatie bestuivers tevreden te stellen.

Morgenavond is er een lezing over gevleugelde vrienden in de moestuin georganiseerd door Velt Nijmegen en omstreken. Ik ben benieuwd wat ik nog meer kan doen.

normaal

Begin oktober mag ik weer een kruidencursus geven in Ooij. Ik heb een min of meer bestaande cursus van drie bijeenkomsten, gebaseerd op de scriptie die ik geschreven heb op de Herboristenopleiding. Die gebruik ik nog steeds als basis, maar ik blijf leren en ervaren en daar neem ik mijn cursisten in mee. Een paar weken van tevoren speelt het regelmatig door mijn hoofd. Wat ga ik vertellen en wat gaan we doen. Wat we gaan doen is niet zo moeilijk. Zalfjes, kruidenolie, oxymel, smeerworteltinctuur, kruidenbitter, pesto, echinaceazalf, kruidentheeën is een selectie van de mogelijkheden. Wat ik ga vertellen, daar denk ik langer over na. Ik heb niets te vertellen denk ik in eerste instantie.
Na een vergadering met de strofeestcomissie in het dorp, bedenk ik hoe het komt, dat ik denk dat ik niets te vertellen heb. Het dagelijks gebruik van kruiden en wilde planten en de rest van mijn leefwijze is voor mij normaal geworden. En over gewoontes die normaal zijn, valt niets bijzonders te vertellen.
Tijdens de vergadering beland ik weer in de werkelijkheid. De werkelijkheid van mensen die van allerlei klachten hebben en dat wijten aan de leeftijd. We worden ook een dagje ouder niet waar. Ik zeg dan niets, waar moet ik beginnen. Deze lieve mensen vinden het heel gewoon om vieze witte broodjes te eten met diepvrieshamburgers met een glas cola erbij. Ik doe gewoon mee met het leuke feest en sla de broodjes hamburger beleefd af. Geen vlees eten wordt tegenwoordig niet meer zo vreemd gevonden. Ongevraagd advies hou ik zelf ook niet zo van.
Maar vreemd is het wel dat mensen gezondheidsklachten meestal buiten zichzelf zoeken en niet gaan kijken wat een verandering in leefstijl voor winst kan betekenen. Ik lees in het huis aan huiskrantje dat er in Heteren, dorp vlak bij waar ik woon, een groep mensen zich enorm heeft ingespannen om een defibrillator geplaatst te krijgen bij een nieuw aangelegd strandje. Daar ben ik niet op tegen, want er zullen zeker levens gered kunnen worden, maar als mensen zich meer lichamelijk zouden inspannen, hebben we minder vaak een defibrillator nodig denk ik dan. Ik denk het alleen, met zulke uitspraken maakt een mens zich niet populair.
Ik heb bij nader inzien best veel te vertellen. En gelukkig vragen de mensen die zich inschrijven voor mijn cursus daar ook om. Het is meer de vraag waar zal ik beginnen?

Op fietsvakantie naar Terschelling

vrijheid

Tijdens de schrijfweek komt de titel van het nieuwe boek van Rutger Bregman ter sprake: "De meeste mensen deugen". Ik ben het helemaal eens met deze uitspraak. Omdat in de groep niemand overtuigd is haal ik alles uit de kast. Ik breng allerlei argumenten naar voren, om te verdedigen dat de meeste mensen deugen. De mede schrijvers zijn niet overtuigd en de docent vindt de uitspraak te makkelijk. We stoppen met de discussie.
Daarna op de fiets naar huis, drie dagen de tijd om na te denken. Tijdens het fietsen bedenk ik dat ik sowieso wil geloven dat de meeste mensen deugen. Door ervan uit te gaan dat de meeste mensen deugen heb ik de vrijheid om te doen wat ik graag doe. Fietsen en wandelen in bossen op stille plekken. Alleen kamperen, in het donker alleen naar huis. Bovendien benader je de wereld en je medemens anders als je zonder achterdocht in het leven staat en krijg je zoveel terug.
Je raakt makkelijker in gesprek met onbekenden. Ik zit in de fietsbus over de afsluitdijk. Er zitten drie mensen in de bus met fiets. Ik maak een praatje met de buschauffeur. Ik vraag de chauffeur of hij heeft moeten loten om dit baantje te krijgen, gezellig met toeristen over de afsluitdijk, drie jaar lang maar liefst. Hij vertelt dat er een strenge selectieprocedure was. Met badmuts en duikbril op achter stuur en degene die het langste rechtuit kon rijden heeft gewonnen. Ze waren met dertien personen en twaalf vielen al snel af. Hilarische man, hij blijft onzin vertellen.
Tijdens het fietsen stop ik onderweg regelmatig om mensen te vertellen dat ze een mooie tuin hebben. Mensen vinden dat altijd leuk. Je zit op een terras alleen aan een tafel, alles is bezet. Leuk, dan komen er vreemde mensen bij me aan tafel zitten.
De meeste mensen deugen. Ik denk dat ik dat altijd al geweten heb. Ik ben opgevoed door een zeer achterdochtige moeder, die me altijd al waarschuwde dat ik veel te naïef was. Daar krijg je toch wat van mee. Ik heb de vrijheid genomen om mijn leven  op mijn manier te leven.

De schrijfweek

Elk jaar dwing ik mezelf om een paar weken weg te gaan, door al vroeg in het jaar iets vast te leggen. Dit jaar ga ik een schrijfweek doen op Terschelling Ik ga op de fiets en onderweg kamperen. Ik heb een tuin en daarom vind ik het moeilijk om voor langere tijd het erf af te gaan. Door iets vast te leggen kan ik er niet onderuit en scheur ik me los van mijn planten en ga op stap. De wereld weer eens met mijn eigen ogen bekijken. Ik hoop eigenlijk dat ik problemen tegenkom onderweg die ik zelf moet oplossen, dat is pas echt uit je comfortzone komen. Ik heb een lieve partner die zich leent om op te leunen en die heel goed is in problemen oplossen. Dat is vaak verleidelijk. gelukkig gaat hij wel graag en vaak op reis.
In dit geval dient de schrijfweek een tweeledig doel, want niet alleen moet ik me bewegen naar een andere locatie, ik wil ook graag een boek schrijven. Al sinds in september 2015 mijn grote wens werkelijkheid is geworden en ik de beschikking heb over een grote tuin, wil ik een boek schrijven. Ik wil schrijven over mijn worsteling met de aanleg van de tuin, welke keuzes ik gemaakt heb en waarom. Ik wil beschrijven welke planten ik gekozen heb en wat ik daarmee doe. Ik wil schrijven over mijn samenwerking met de natuur en welke onbedoelde onverwachte prachtige resultaten dat geeft. In het boek zal mijn grote bewondering beschreven worden voor wat mensen onkruiden noemen en hoe en waarom we die onkruiden moeten eten. En natuurlijk komt mijn grote passie voor geneeskrachtige theekruiden aan bod en wat deze kruiden voor effecten kunnen hebben in je lichaam.
Maar de belangrijkste motivatie om mee te doen aan de schrijfweek is dat ik woorden wil vinden voor mijn band met de tuin en met de natuur. Ik heb een relatie met de natuur en met de natuur in mijn tuin. Een relatie is ik en jij en ook vaak wij. De natuur en ik zijn ook vaak wij.
Dat ik bijzonder geëmotioneerd kan zijn door de natuur heb ik een paar weken geleden weer gemerkt. Ik wist dat al, maar ik huil niet elke keer als ik in het bos wandel. deze keer huilde ik wel bij de film "the biggest little farm".  Een exchtpaar vormt een uitgeput en mishandeld stuk grond om tot een eetbaar paradijs. Zo gauw het licht uit is beginnen mijn tranen te stromen en ze blijven stromen tot het licht weer aangaat. Ik probeer woorden te vinden voor mijn emotie. Ik ben geraakt door de hoop en door de enorme veerkracht van onze prachtige aarde. Dezelfde veerkracht zie ik op het stukje aarde waar ik even in samenwerking met de natuur de baas ben. Mijn stukje aarde was ook mishandeld, uitgeput en dor achtergelaten en begint na vier jaar op een paradijsje te lijken.
In het boek "Zaaien met toekomst"lees ik over shumei. De filosofie die ten grondslag ligt aan deze organisatie staat dicht bij wat ik voel. Shumei is een inmiddels internationale organisatie opgericht in Japan door Mokichi Okada. Shumei promoot een diepe fysieke en spirituele verbondenheid tussen mens en natuur en vraagt ons de integriteit van de natuur te respecteren. Dit betekent een landbouwmethode op basis van respect voor het leven en gebruik leren maken van de wijsheid van de natuur. Respectvol omgaan niet alleen met plant en dier maar ook met je medemens. Okada was ervan overtuigd dat dit uiteindelijk zou leiden tot wereldvrede. Met andere woorden een andere manier van boeren gaat onze wereld redden en zorgen voor het paradijs op aarde.

Ik wil heel graag geloven dat we een paradijs op aarde kunnen scheppen. Ik ben vast begonnen in Randwijk. Maar hoe ga ik dat in een boek verwoorden?

Ik geniet enorm van dit prachtige eiland. Het komt best dichtbij een paradijs op aarde. Er zijn weinig auto's, veel fietspaden, ruimte,  natuur, rust, stilte en allemaal vriendelijke mensen.

Pelgrims?

Met vriendin het Lingepad gelopen van Tiel naar Leerdam. Echt aan te raden, wat een mooi stukje Nederland. En wat zijn we weer leuke mensen tegengekomen. Hoewel we meestal maar twee of drie dagen onderweg zijn, voelt het wel als een pelgrimstocht. Pelgrim zijn is een levenshouding, je kunt zelfs pelgrim zijn zonder te wandelen. Maar meestal begint het daar wel mee. Je laat je dagelijks leven even los en stapt letterlijk in een andere wereld met een ander tempo en andere dingen die belangrijk zijn. Je leert ook vertrouwen. Vertrouwen dat je een bankje vindt als je graag even wil zitten. Vertrouwen dat je de juiste mensen tegenkomt die je de weg wijzen.
Voor een echte pelgrimage moet je alleen op pad. Thomas Hontelez beschrijft in zijn leuke boekje "Wandelen naar wijsheid", dat hij op pad ging om zijn liefdesverdriet te verwerken en om zijn comfortzone te vergroten. Hij schrijft dat hij in het begin voortdurend uit zijn comfortzone moest stappen om hulp te vragen. Maar op een gegeven moment wordt je comfortzone steeds groter en voel je je meer op je gemak.
Ik ga  niet op pad om iets te zoeken of iets kwijt te raken of te verwerken. Ik wil wel graag op pad omdat ik het leuk vind om met mijn vriendin te lopen en bij te praten. En ik ben benieuwd naar wat we weer gaan meemaken en welke mensen we tegenkomen.
Regelmatig stellen we elkaar de vraag: Zijn we eigenlijk wel pelgrims? Om daarna hard te gaan lachen. Deze vraag werd ons gesteld door iemand die de Walk of Wisdom liep rondom Nijmegen. Daarbij is het de bedoeling dat je duivenringetjes spaart bij diverse uitspanningen en aan een veter om je nek hangt. De duivenringetjes vergaten we meestal te vragen en de veter hadden we ook niet om onze nek. Maar gelukkig hangt pelgrim zijn niet af van het sparen van duivenringetjes. Maar veel meer van eenvoud en openheid tegenover de mensen die je ontmoet en genieten van je tocht. 

Resonantie

Toen ik nog in Mierlo woonde waren wij met het gezin vaak de hele zomervakantie weg. Als ik dan thuiskwam zat ik me de hele terugreis te verheugen op het weerzien met mijn tuin. Ondanks dat alles flink gegroeid was had ik vaak het idee dat de tuin, de planten me gemist hadden. Tegelijkertijd vond ik deze gedachte

een beetje vergezocht, maar als ik weer een paar dagen in de tuin bezig was geweest zag ik de planten opfleuren. Ik nam deze gedachte nooit helemaal serieus tot ik vorige week tuinbezoek kreeg van een wijze oudere vrouw. Er was contact. Ze begreep precies wat ik hier aan het doen ben en wat mijn stukje grond en mijn planten voor me betekenen. Heel bijzonder. Ik schaam me wel een beetje maar ik ga googlen. De mevrouw blijkt 16 jaar lang een heel landgoed beheert te hebben. In die tijd had ze veel contact met Hans Andeweg en met eco intention. Er zijn veel testen gedaan met de het behandelen van de natuur met resonantie. Resonantie zijn trillingen die elk levend wezen voorbrengt. Deze trillingen worden gebruikt om bijvoorbeeld natuurgebieden, maar ook zaden te behandelen, waardoor ze aantoonbaar beter kiemen. Ik leg mijn zaden altijd even in mijn handpalm en draai ze even rond. In je handpalm schijnt veel energie te zitten. Ik was en ben een "twijfelaar". Ik weet dat planten reageren op klassieke muziek, dus waarom niet op mijn aanwezigheid. Misschien ga ik wel teveel uit van mezelf. Ik geniet elke dag van mijn tuin en maak een ronde door de tuin om even alle planten te "begroeten". Om te kijken waar ik nog wat moet bijsturen of afknippen. Maar misschien genieten de planten wel net zoveel van mijn getut en bemoedigende woordjes bij mijn dagelijkse ronde.   

Droom

Ik kom aanfietsen en zie tot mijn ontzetting vier heksenpoppen hangen aan mijn schoorsteen. Aan alle vier de kanten van de schoorsteen een heks. Ik weet niet hoe, maar als de heksen van de schoorstseen afgehaald zijn, blijken ze alle vier een brief "vast te houden". Het zijn geen leuke brieven. Twee van de brieven zijn geschreven door volwassenen, twee door kinderen. In de brieven wordt mij min of meer duidelijk gemaakt dat het niet kan waar ik mee bezig ben en dat ik er mee moet stoppen. Wat ik precies verkeerd doe werd me niet duidelijk. Ik ben overstuur en bang.
Ik besluit een brief te plaatsen in de twee plaatselijk kranten die huis aan huis bezorgd worden, waarin ik de briefschrijvers uitnodig om te komen praten om te kijken of we er samen uit kunnen komen.
Ik word wakker.
Ik weet direct waarom ik dit gedroomd heb. Ik ben al een hele tijd aan het worstelen met hoe om te gaan met niet aardige autoritaire mensen. Dat vind ik moeilijk. Mijn eerste overlevingsmechanisme is weglopen en nooit meer terugkomen. Dat heb ik al vaak in mijn leven gedaan. Het lost niets op. Het probleem blijft terugkomen. Ik moet leren me niet van de wijs te laten brengen en mezelf te blijven. Niet in mijn andere overlevingsmechanisme schieten door me heel erg uit te sloven om toch maar aardig gevonden te worden. Als derde oplossing heb ik norsig zwijgen. Er zijn er vast meer, maar ik geloof dat dit de belangsrijkste zijn.
Na maanden nadenken, praten met mijn wijze partner en lezen over het onderwerp ben ik er dus uit. De oplossing is: laat je niet van de wijs brengen, blijf aardig en kijk of je er samen uit kunt komen. Schiet niet in de verdediging, want je doet niets verkeerd.
Ik heb vaker van zulke dromen. Na een lange tijd nadenken over en worstelen met iets in mijn leven, droom ik erover en lijkt de oplossing ineens

heel eenvoudig. Nu ben ik benieuwd of het ook werkt in de praktijk.

shumei

Shumei is opgericht door de Japanse ecoloog/landbouwkundige Mokichi Okada. Shumei promoot een diepe fysieke en spirituele verbondenheid tussen mens en natuur en vraagt ons om de integriteit van de natuur te respecteren. Dit betekent een landbouwmethode op basis van diep respect voor het leven en gebruik leren maken van de wijsheid van de natuur. Respectvol omgaan niet allen met plant en dier maar ook met medemens. Okada was er van overtuigd dat dit uiteindelijk zou leiden tot wereldvrede. Met andere woorden een andere manier van boeren gaat onze wereld redden en uiteindelijk zorgen voor het paradijs op aarde. Dit houdt o.a. in een natuurlijke landbouw zonder gebruik van fossiele brandstoffen, zelf zaden veramelen, in harmonie met de natuur. Dit gaat verder dan biologische landbouw. Biologisch boeren wil niet zeggen dat het goed is voor de natuur. Boeren met oog voor de natuur daar is meer voor nodig dan alleen pesticiden weglaten.
Als je het boek "Zaaien met toekomst" van Charles en Perrine Herve-Gruyer leest raak je zeker overtuigd van de noodzaak onze voedselvoorziening totaal te herzien. Het leuke van het boek is dat ook uitgelegd wordt dat er zeker alternatieven zijn. Dus niet alleen dat het anders moet, maar ook dat het anders kan. Wat mij raakt en voor mij de basis is van mijn manier van leven, is pespect voor alles wat leeft.
Als er mensen in mijn tuin komen kijken merk ik vaak dat veel mensen dat moeilijk vinden. Je hebt wel veel mollen, daar kun je het volgende tegen ondernemen. Ja, maar dat wil ik helemaal niet. Sterker ik hoop dat ze in mijn tuin blijven, dan komen ze niet in een klem. Ik vertrouw op een natuurlijke oplossing voor de "plagen" die ik heb. En ik hoop op een beter evenwicht over een aantal jaren. Ik wil heel graag geloven dat we een paradijs op aarde kunnen scheppen. Ik begin vast in Randwijk.

sociale controle

"Ik mis de sociale controle": hoor ik op de radio. Het gaat over de tegenstelling stad-platteland. De geïntervieuwde is blij weer in Zeeland te zijn omdat ze in Amsterdam de sociale controle mist. Een verassende opmerking omdat voor veel mensen sociale controle niet iets is dat ze missen. Eerder proberen mensen de sociale controle te onvluchten door te vertrekken uit het dorp waar ze opgroeien. Ik was ook erg blij dat ik eindelijk in de stad kon gaan wonen om te studeren.
Maar de opmerking van de geïntervieuwde bleef hangen. Sociale controle kan ook positief zijn. En dat er mensen zijn die je in de gaten houden kan ook goed bedoeld zijn. Het nadeel van opgroeien en blijven in een klein dorp kan zijn als je uiteindelijk niet helemaal gelukkig bent, met wie je geworden bent. Mensen hebben een beeld van hoe je bent en vinden het moeilijk te accepteren dat je veranderd.
De afgelopen twee weken hebben we veel vrienden op de fiets gehad en met sommige mensen zit je aan tafel nog uren te praten. Een van onze gasten vertelt over het opgroeien en blijven in een dorp. Ze woont in het huis waar ze geboren is. Een opleiding in een min of meer alternatieve richting maakt als het ware iets in haar wakker. Ze wil meer en is aan het onderzoeken hoe ze verder wil met haar leven. Dan is een uitgebreide sociale omgeving vaak een handicap. Buren, vrienden, zussen niemand wil dat jij veranderd.
Ik heb het wat dat betreft makkelijker gehad. Ik heb een belangrijke ontwikkeling doorgemaakt van mijn 42 ste tot nu. Het gaat door hoop ik. Maar de tijd dat ik het meest worstelde met wie ik was vond plaats toen ik in Mierlo woonde. In Mierlo had ik niet zoveel contacten, behalve een paar ruimdenkende vriendinnen, die zelf bijzonder gelukkig waren met hun leven. Mensen die gelukkig zijn met hun leven gunnen jou dat ook en zijn nooit jaloers. Ze zijn blij voor jou dat je vindt waar jij gelukkig van wordt.

Het voordeel van niet zo ingebed zijn in een dorp is, dat je meer je eigen gang kunt gaan en niemand maakt zich er druk om.
Hier in Randwijk (1400 inwoners) denken mensen dat ik altijd zo geweest ben.

Nieuwe groenten

In de loop van de jaren heb ik veel nieuwe planten leren kennen. Elk voorjaar verheug ik me op alle planten die ik weer ga zaaien. Ik ben altijd op zoek naar nieuwe planten die ik wil uitproberen. Als ze goed bevallen; goed groeien, lekker zijn voor het eten of voor de kruidenthee, niet te moeilijk dan komen ze in de selectie. Elk jaar zaai ik dus meer planten die voor mij onmisbaar zijn. Dat zijn naast de tomaten, pompoen, komkommer, courgette en andere groenten, in ieder geval: Heilige basilicum, "gewone"basilicum, boombasilicum, Dracocephalum moldavicum, Nepeta cataria citriodora, Melissa off. altissima, ijskruid, Malva verticillata Crispa, Chrysanthemum coronarium. Dit jaar heb ik twee nieuwe toppertjes ontdekt: Cosmos caudatus oftewel Ulam Raja en Talinum paniculatum of Tu ren shen of surinaamse spinazie of aardginseng.

Cosmos caudatus is een prachtige robuuste plant die ruim twee meter hog kan worden.Je kunt het beste de toppen eruit blijven knippen en opeten dan blijft de plant verse lekker smakende scheuten maken. Het is een lekkere plant om als sla te eten, maar kan ook als spinazie klaar gemaakt worden. De plant kan ook gaan bloeien met zacht roze witte cosmea achtige bloemen. De plant wordt meestal als eenjarige elk jaar gezaaid, maar kan makkelijk gestekt worden in een glas water. De plant werd oorspronkelijk gekweekt als kruid dat algemeen versterkend is. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de plant zeer rijk is aan anti-oxidanten en zeer rijk is aan geneeskrachtige inhoudsstoffen.

Talinum paniculatum-aardginseng heeft lekker vlezig knapperig blad dat heerlijk is om rauw toe te voegen aan een salade. De vlezige wortels werken als aansterkend middel, de werking is te vergelijken met ginseng. Sowieso verstandig om in het najaar de wortels de oogsten, want die kun je overwinteren in zand in de kelder en in het voorjaar weer uitplanten.

Dit is Cosmos caudatus

Een hond kan je leven veranderen

Ik ben zwaar onder de indruk van de film the biggest little farm. Ik zit in een heel leuk filmzaaltje in Wageningen, waar het licht nog met de hand wordt uitgedaan en waar iemand de bezoekers welkom heet en kort de film introduceert. En ik was al zo blij met Wageningen op fietsafstand, 20 minuten als de pont meezit. De film begint en de tranen stromen direct over mijn wangen. Wat gebeurt hier. Het houdt ook niet meer op. De hele film zit ik in tranen. Niet verdrietig maar eigenlijk blij emotioneel. Ik geniet van de prachtige beelden en van de ongelofelijke veerkracht van de aarde. De aarde die dood is en na 7 jaar vol leven. John en Molly gaan naar het platteland door hun hond. De hond blaft als ze weg zijn de hele dag en uiteindelijk moeten ze andere woonruimte zoeken. Molly en John hadden toen ze samen verder gingen met elkaar afgsproken dat ze een zinvol bestaan wilden opbouwen. Dat kan op veel manieren. Voor hun betekent dit voedsel verbouwen op een manier die niet ten koste gaat van de aarde en de dieren. Ze bouwen een gigantisch bedrijf op. Maar blijkbaar voor Amerikaanse begrippen niet zo groot. Je leeft mee met de keuzes die ze moeten maken. Coyotes eten de kippen op, wat doe je dan? Uitendelijk vinden ze voor de meeste problemen oplossingen waar ze vrede mee hebben. John noemt het bestaan op de boerderij leven in comfortabele disharmonie met de natuur. Want er gaat toch af en toe een varken naar de slager. Mooi gezegd, want leven in harmonie met de natuur klinkt wel heel ideaal. Ik had een zwerm bijen aan een tafel hangen, die heb ik ook laten scheppen door een imker. Want ik wou wel graag van de zwerm af.
Ik denk dat de film me zo emotioneerde omdat ik veel herken van de worsteling van John en Molly. Voor mij staat het leven dat ik nu leef, zo dichtbij wie en wat ik ben. En dat heb ik ook te danken aan mijn hond. Ik vond tuinieren al leuk vanaf dat ik 30 ben, maar mijn hond heeft me de weg gewezen naar de natuur. Tijdens de lange wandelingen, jaren geleden al weer, veranderde er iets in mijn zijn. Ik kwam thuis in de natuur. Nu ik een grote tuin heb, loop ik elke dag naar buiten in vol ornaat met mijn riem met snoeischaar, telefoon voor foto's, mes en hori hori en heb altijd wat te doen buiten. Ik verbouw onze groenten, aardappelen, kruiden, wilde planten, fruitbomen, fruitstruiken en de tuin is een paradijs voor dieren. Maar vooral zie ik om al dat gewroet een stukje natuur ontstaan. Dat had ik nog geen 4 jaar geleden ook niet gedacht toen ik hier begon op een dood gemaakt stuk grond.

De Achtertuin

Ik heb een naam gevonden voor mijn tuin: "De Achtertuin". Het is mijn achtertuin, aan de voortuin doe ik niet veel en ik woon aan de achterstraat. Ik heb een tijdje geoefend met de naam, maar het blijft een goede naam. Nu de Marikeloop achter de rug is, heb ik even een paar dagen voor de tuin. Ik heb nog veel planten die een plekje in de tuin moeten krijgen. Hier en daar staan flinke pollen gras in de borders. Door de droogte zijn er veel planten verdwenen. Het lukt niet altijd te onthouden wat je allemaal water moet geven omdat het net gepoot is. De pollen gras haal ik weg en daarvoor in de plaats poot ik mijn zaaigoed.
Ik heb een aantal vaste favorieten die ik elk jaar zaai: Turkse drakekop (thee), witte melisse (thee), ijskruid (sla), ABCkruid (sla, pesto), Heilig basilicum (thee). Elk jaar probeer ik ook nieuwe planten: Astragalus membranaceus, versterkt het immuunsysteem, Achillea ageratum; gedroogd als theekruid tegen verkoudheid, Talinum paniculatum, zeer gezonde slaplant, Schinus mollis, roze peper met kruidig blad, Cosmos caudatus, koninklijke salade, zeer geneeskrachtig. Ik ga ervaren hoe de planten groeien en smaken en wat ik ervan kan maken.
Het moeilijke van deze bijzonder planten is, dat de slakken er gek op zijn. Hoe pittiger het blad, des te aantrekkelijker. Door de droogte zijn er tot nu toe weinig slakken, dat is weer een voordeel. Morgen nog een hele dag in de tuin. Ik verheug me erop, want het is prachtig en het wordt steeds mooier.

vervolg hormese

Afgelopen zondag heb ik meegedaan aan de Marikeloop. Samen met een vriendin doe ik al 4 jaar mee, 7.5 km hardlopen. Elk jaar is mijn ranking bij de 60 plus, beter Twee jaar geleden was ik 11 de, vorig jaar was ik 7 de en ik geloof het nog niet, dit jaar ben ik eerste geworden. Voor de loop zei ik tegen mijn vriendin dat ik doorga tot ik 70 ben, dan kan ik misschien nog een keer eerste worden. Dat is dus nu op mijn 62 ste al gelukt.
In de vorige blog over hormese wordt de hormetische werking van sommige anti-oxidanten genoemd. Anti-oxidanten uit groenten. fruit en kruiden neutraliseren schadelijke vrije radicalen niet alleen rechtstreeks, maar ze stimuleren ook de lichaamseigen anti-oxidanten om extra actief te worden.
Dit zorgt ervoor dat de vrije radicalen geen of minder schade toe kunnen brengen aan het lichaam.
Er is nog een mechanisme ontdekt waardoor het eten van groenten,fruit en kruiden bijzonder goed voor ons is. De fyto-chemische stoffen (enigszins bittere stoffen die planten produceren om in leven te blijven) in groenten, fruit, kruiden maar ook koffie en thee, activeren hormetische processen in ons lichaam(ook in de hersenen) omdat ze enigszins giftig zijn. Deze licht toxische stoffen zorgen voor de productie van detoxificatie-eiwitten in de lever, zodat veel meer toxische stoffen afgebroken worden die anders DNA in onze cellen muteren. Deze licht toxische stoffen zijn o.a. sulforafaan uit broccoli, catechinen uit thee, capsaïcine in peper, allicine in knoflook. Niet alleen deze licht toxische stoffen worden door de detoxificatie-eiwtten afgebroken, maar ook de afvalstoffen die ons lichaam elke dag en de hele dag maakt. Door veel groenten, fruit, kruiden en met mate koffie en thee ontgift je dagelijks en de hele dag. Een week reinigen, vasten en darmspoelen is niet nodig om te ontgiften.
En zeker niet erg nuttig als je daarna weer in je slechte eetgewoontes vervalt.
Dat de werking van kruiden te verklaren is vanuit het hormese mechanisme klinkt voor mij logisch. Ik vond die hele anti-oxidanten theorie altijd al een beetje karig. En over de werking van de licht-toxische fyto-chemische stoffen in kruiden in het lichaam, kon ik nooit veel vinden. Wij zijn vanuit onze jager-verzamelaars genen gemaakt om af te zien, af en toe honger te lijden en om licht toxische stoffen te eten. Daar worden we gezonder van.
Ik hoop niet dat iedereen zo fanatiek op haar voeding gaat letten als ik, want dan komen er veel meer fitte vrouwen en ben ik vast niet meer de snelste 60 plusser bij de Marikeloop.

hormese

Na 8 km hardlopen heb ik er wel genoeg van. Ik raak sneller verveeld dan dat ik moe ben.  Nou schrijf ik dit niet om op te scheppen. Ik ben elke keer weer verbaasd dat het zo makkelijk gaat. Ik ben na het lopen ook niet moe. De rest van de dag werk ik in de tuin.
Ik blijf op zoek naar het geheim Wat is het, wat mij zo fit maakt. Het zijn niet mijn genen. Ik ben veel fitter en loop makkelijker dan 20 jaar geleden. Nee, het moet iets te maken hebben met wat ik doe.
Door de term hormese kom ik iets dichter bij het antwoord. Ik maak mijn lichaam sterker door hormese. Hormese is het fenomeen dat een stof in hoge dosis schadelijk is voor een organisme en bij lage dosis positeive effecten kan hebben. Dan moet je denken aan vasten, lichaamsbeweging, kou, dorst. 
Maar welke rol speelt voeding? Ik dacht altijd dat ik door mijn eetpatroon veel anti-oxidanten binnen krijg. Anti-oxidanten die vrije radicalen wegvangen in mijn lichaam en dat levert een schoon en fit lichaam. Dat is ook zo, maar er is nog een extra effect. Volgens Mark Mattson, hoofd van het laboratorium voor neurowetenschappen en het natinaal instituut veroudering, hebben stoffen in groenten, fruit en kruiden een hormetische werking. Ze neutraliseren de vrije radicalen niet rechtstreeks. Ze stimuleren de lichaamseigen anti-oxidanten om actief te worden.  Bijvoorbeeld flavonoïden stimuleren de productie van urinezuur, een lichaamseigen anti-oxidant. Bovendien kunnen groenten, fruit en kruiden de gezondheid verbeteren doordat ze afweerstoffen bevatten die door de plant geproduceerd worden om zich te beschermen tegen vraat. Zulke fytochemische stoffen activeren hormetische mechanismen in o.a. hersencellen die de hersen fuctie verbeteren en ook de afweer van neuronen tegen beschadiging van de hersencellen. Dit is alles wat ik op dit moment kan vinden. Weer een stukje van de puzzel,
 

Geluk?

Slanke of dik  heeft niets te maken met geluk hebben met je genen. We hebben allemaal de genen van jager-verzamelaars en omringen ons met comfort. Daar gaat het mis. We zijn gemaakt om af te zien, kou te lijden, honger te doorstaan en de hele dag te zoeken naar voedsel. Dat is allemaal erg goed voor ons. We worden voortdurend gefopt door onze genen. Veel mensen denken dat je lichaam wel aangeeft wat goed voor je is. Dat geloof ik niet. Als ik elke keer wat zou eten als ik honger heb, dan was ik ook 20 kilo zwaarder. Ik blijf slank door veel te bewegen en vooral weinig te eten, vooral groenten en fruit en nooit iets tussendoor te eten, geen suiker en matig met koolhydraten.. 

Je krijgt nooit waardering voor iets wat voorkomen is. Als ik te zwaar zou zijn en 30 kilo af zou vallen, is iedereen vol bewondering. Ik ben niet te zwaar en nu zegt iedereen, jij hebt geluk met je genen. Ook bij artsen een groot misverstand. Ze blijven zoeken naar de reden waarom mensen massaal te dik worden in onze huidige samenleving. De reden is de mismatch van genen en omgeving. Te zware mensen zouden meer geholpen zijn met duidelijkheid. Er is geen wondermiddel. Het is afzien en keihard werken en voortdurend verleidingen weerstaan. 

Dit weekend in het NRC een artikel van twee internisten die een boek geschreven hebben over obesitas. In dat artikel zegt een van de artsen dat slanke mensen niet kunnen oordelen over dikke mensen omdat ze niet weten waar ze het over hebben. Oordelen over andere mensen is sowieso een nare gewoonte. Maar eigenlijk hebben die artsen ook een stevig oordeel. Namelijk dat slanke mensen er niets voor hoeven te doen om slank te blijven, Die zullen er wel zijn, maar de meeste slanke mensen die ik ken moeten er veel voor laten.

slimmer?

"Als ik examens heb eet ik vooral veel groenten en fruit en geen suiker." lees ik in de krant in een intervieuw met een scholiere. Sinds ik anders ben gaan eten en meer bewegen heb ik een heel helder hoofd. Mijn geheugen is verbeterd, ik ben creatiever en kan me beter concentreren. Ook Birgit Spoorenberg van de salutogenese dag geeft aan een veel helderder hoofd te hebben. De wetenschap ondersteunt onze bevindingen, de gevolgen van groenten en fruit eten zijn niet alleen voor je lichaam belangrijk zijn maar zeker ook voor je hersenen. 
Hersenen bevatten miljarden zeuwcellen (neuronen),  deze cellen communiceren met elkaar via neurotransmitters. Dankzij de neurotransmitters kan een elektrische impuls worden doorgegeven aan de volgende zenuwcel. Een neurotransmitter is bijvoorbeeld acetylcholine, de drager van gedachten en geheugen. Acetylcholine helpt om helder te denken, te onthouden en zorgt voor aandacht en concentratie.
Ik ben bezig om een breintuin aan te leggen. Er komen een aantal bedden met planten voor slaap, ontspanning, concentratie en geheugen en planten waar je goede zin van krijgt. (dat krijg ik van bijna alle planten) 
Bepaalde planten kunnen ervoor zorgen dat actetylcholine beter wordt aangemaakt en minder afgebroken door enzymen.  Dit zijn o.a. heilig basilicum, berk, koriander, komijn, engelwortel, salie, rozemarijn en pepermunt.
Ook zijn onze hersenen erg gevoelig voor vrije radicalen. De vrije radicalen kunnen "weggevangen"worden door antioxidanten. Door veel groenten en fruit te eten, zijn de gehaltes aan carotenoïden in je bloed hoger en dat zorgt ervoor dat je helderder kunt denken. Carotenoiden zijn zeer sterke antioxidanten en vertragen verouderingsprocessen in je lichaam en de hersenen. Ze beschermen de hersencellen tegen schade door vrije radicalen.
Heel verstandig dus om worteltjes mee te nemen naar examen in plaats van drop.

hard werken

Gisteren was er een salutogenesedag met Birgit Spoorenberg in Herveld. Dat is voor mij vlakbij. Ik heb deze dag met Birgit al een keer eerder bijgewoond in Deventer.
Ik was vooral nieuwsgierig naar de deelnemers. Ik doe al 10/15 jaar aan salutogenese en dat heeft me veel goeds gebracht. Maar ik heb het idee dat ik de enige ben die zoveel mogelijk fietst in weer en wind, koud douchen, wandelen, hardlopen, groenten, groenten, groenten eet, geen suiker meer en minder granen, beetje honger leiden en afzien.  Na deze dag weet ik het zeker, ik ben de enige. Het was de bedoeling iets te eten mee te nemen voor meer mensen. Er stonden ook wel gezonde gerechten bij maar ook johma salades en koekjes.
Birgit had net verteld over hoe goed het is voor je immuunsysteem om jezelf regelmatig bloot te stellen aan kou of veel mensen begonnen te klagen over kou. De kachel moest aan en er werden dekens aangerukt.
Birgit had net verteld over hoeveel fitter je wordt van minder maaltijden per dag en zeker geen tussendoortjes of het was theepauze en iedereen viel aan op de overigens heerlijke pompoenbrownie.
Vooral het belang van beweging werd benadrukt. we zouden evolutinair gezien 12 uur per dag in beweging moeten zijn. Bijna iedereen stapt in het autootje, ondertussen wel tegen mij roepen dat ik wel erg sportief ben.
Ik ben gedessillusioneerd. Ik was blij met zo'n goede opkomst. Maar ik denk dat alleen mensen die er al mee bezig zijn, nog gemotiveerder zijn geworden.
Een groot misverstand is ook dat ons lichaam aangeeft wat we nodig hebben. Ons lichaam is evolutionair gezien ingesteld op zoveel eten als je kunt, want je weet niet of er morgen eten is. Zo lui mogelijk zijn, want je moest vaak al 12 uur lopen voor je iets te eten had. Wij zijn evolutionair gezien nog steeds jager verzamelaars. Maar we omringen ons met steeds meer comfort en dat gaat mis.
Het is een grote stap om zelf de verantwoordelijkheid te nemen voor je (on)gezondheid. De deelnemers leefden duidelijk op toen Birgit vertelde over de gevolgen van stress bij de moeder voor de baby. En dat die gevolgen lang kunnen doorwerken. Je wil nou eenmaal graag dat het ergens aan ligt dat je niet gezond bent. Het kan toch niet zo simpel zijn dat je alleen je leefstijl hoeft te veranderen om gezond te worden.  Inmiddels denken (moderne) wetenschappers dat maar liefst 95% van de ziekten leefstijl gerelateerd zijn. Dat betekent dat je zelf aan zet bent en dat is hard werken.

vroeger

Ik heb soms zo'n hekel aan oude mensen. Zo dat is eruit. Ik weet dat je het niet mag zeggen en vinden, want je wordt zelf ook oud en misschien net zo irritant. Ja misschien wel. Hoewel ik mag hopen dat mijn kinderen me tot de orde roepen en dat ik dan ook luister.
Op facebook wordt een verhaal massaal gedeeld over een oudere man die bij de kassa geen tas bij zich heeft. Vervolgens zegt de jonge cassiëre dat de meneer voortaan een tas mee moet nemen, want anders kost het teveel plastic en dat is slecht voor het milieu. Het verhaal op facebook gaat vervolgens over vroeger, over het broodtrommeltje, over alles op de fiets, over verwarming die er niet was enz. Een heel verhaal dat wij ouderen toch echt niet gezorgd hebben voor de milieu problemen waar we nu mee zitten, omdat we opgegroeid zijn in soberheid. Ik kan het verhaal helaas niet meer vinden, want ik had graag willen reageren. Iets wat ik bijna nooit doe omdat ik het nut niet inzie van oeverloze discussies en al helemaal niet in elkaar zwart maken.
Ik had graag willen zeggen dat het niet moeilijk is om milieuvriendelijk te leven als je geen keuze hebt. Ik ben ook opgegroeid in die tijd. We misten niks, want we wisten niet beter. We leven nu in een tijd van overvloed, dat maakt het veel moeilijker om een kleine ecologische voetafdruk te hebben. Ik doe nog steeds bijna alles, in weer en wind op de fiets. Ik neem altijd een broodtrommeltje mee. Ik heb de hele winter dikke truien aan. En ik kies ervoor om niet met het vliegtuig op vakantie te gaan. Ik ga lekker weer met fiets en tentje achterop in op vakantie. En dat is allemaal hardstikke leuk. Ik mis niks. Het gaat niet over vroeger, het gaat over nu. Het gaat zeker niet over jong of oud. Het gaat wel over de keuzes die je maakt.

natuur

Tijdens het ontbijt luister ik naar radio 1. Vanmorgen hoor ik een verhaal over de natuur in Nederland. Enige jaren geleden werd geconstateerd dat we in Nederland de minste natuur hebben vergeleken met alle landen in Europa. Er kwam een plan voor meer natuur in Nederland. Maar sinds het bij de provincies is neergelegd schiet het niet op. Het loopt met name vast bij de onteigening van mensen met veel grond. Als er een nieuwe snelweg nodig is of er moet een industriegebied komen gaat de provincie voortvarend te werk met onteigening. Maar voor natuurgebieden ligt dat anders. Dus de doelen gaan niet gehaald worden. Dat is wel hard nodig voor de biodiversiteit in Nederland. Het lijkt mij dat onteigenen helemaal niet nodig is. Als de provincie nou samen met (gestopte) boeren die stukken land gaat inrichten, voedselbossen gaat aanleggen, poelen graven enz. Zou dat niet een betere oplossing zijn? In Brabant hebben ze dat al goed begrepen. De geïntervieuwde noemde Brabant als voorbeeld provincie waar het wel goed gaat. Ik ken daar diverse mensen met een hele grote tuin die volop medewerking, begeleiding en plantgoed krijgen van de provincie. Ook in Gelderland worden mensen in de buitengebieden gestimuleerd om meer aandacht te hebben voor de natuur en dus ook bijvriendelijkere beplanting aan te planten op het terrein. Dat gaat nog wel heel vrijblijvend. Je moet wel zelf aangeven dat je het graag wil en dan krijg je alle medewerking.
Maar ook mensen met kleinere tuinen kunnen een bijdrage leveren aan de natuur. Als je bedenkt dat we met onze particuliere tuinen een groter grondgebied in beheer hebben dan alle natuurgebieden in Nederland bij elkaar, dan begrijp je dat het uitmaakt, wat je in de tuin zet en hoe je, je tuin beheert.
Vanvond ga ik voor Velt een lezing geven over de ecologische eetbare siertuin. Ik begin met een verhaal over mijn tuin en over de ecologische lessen die ik geleerd heb in mijn tuin  Daarna vertel ik aan de hand van een tuinontwerp voor een gewone achtertuin van 6 x 10, hoe je een ecologische eetbare siertuin kunt aanleggen. Welke planten kiezen en waarom.
Als ik een lezing geef, zoek ik altijd een verhaal om mee te beginnen. Dat item op de radio past perfect bij het onderwerp vanavond.

tijdperk van licht

Eenmaal per 3 maanden wordt ik behandeld door een meridiaantherapeut. Met een koperen staafje beweegt hij langs alle meridianen. Daar ben  ik mee begonnen nadat ik een lezing had bijgewoond over meridiaantherapie. In China schijnt het niets bijzonders te zijn om regelmatig een meridiaantherapie te ondergaan. als een soort onderhoudsbeurt. Ik had niet echt klachten, dacht ik en was nieuwsgierig. Tot mijn grote verbazing veranderden mijn migraineklachten, die onstaan zijn na een val en hersenschudding twee jaar geleden. Ik heb het minder vaak en als ik het krijg zijn de klachten veel minder ernstig en vaak na vier uur weer over. Ik had geen verband gelegd met de meridiaantherapie. maar toen het ter sprake kwam, vertelde de therapeut dat, dat de normale procedure was. Uiteindelijk verdwijnen alle klachten. Maar wat gebeurt er in mijn lichaam? Het moet meer zijn dan alleen een reinigende werking.Ik kom er niet uit. Ik heb er baat bij, dus ik blijf gaan.
Ik lees een aantal artikelen over biofotonen. Alles wat leeft straalt licht uit, planten, mensen, levensmiddelen. Licht van een bijzondere kwaliteit, anders dan lamplicht. Gezonde levende systemen laten nauwelijks licht los. Ze dempen de lichtafgifte naar buiten toe. 
In 1998 leek het een kwestie van tijd voor de nieuwe inzichten rond de lichtende mens en de  lichtuitstraling van groenten, fruit, eieren, granen enz,  voor een omslag in ons denken zouden zorgen.
De plaats van samenkomst was een voormalige raketbasis vlakbij Düsseldorf. De laatste spreker op het congres was Reto Domeniconi, oud Nestlé topman, die in die tijd een miljoenenbudget kreeg om in eigen land (Zwitserland)  onderzoek te doen naar nieuwe inzichten op het gebied van voedselkwaliteit en alternatieve geneeskunde. Domeniconi was en is ervan overtuigd dat de kwaliteit van onze voeding  uitzonderlijk belangrijk is. Een van de fundametele richtlijnen binnen de voedingsindustrie was en is dat de ingrediënten niet giftig mogen zijn. Alles moet aan stringente eisen voldoen op het gebied van hygiëne. In deze beperkte definitie van voedingskwaliteit lag voor hem een persoonlijke beweegreden om binnen Nestlé ruimte te vragen voor onderzoek naar de kwaliteit van voedsel. Het doel was het vinden van nieuwe inzichten in de geheimen van biologisch leven. In hoogtijdagen kon hij rekenen op de inzet van twintig onderzoekers op allerlei vakgebieden: medici, geologen, fysici, chemici.
Op dat congres gaf hij een verslag van zijn jarenlange zoektocht naar nieuwe inzichten op het gebied van voeding en geneeswijzen om uit te komen bij de grootste parel: alle levende organismen stralen licht uit. De lichtdeeltjes worden (bio)fotonen genoemd. Dat is gebleken uit onderzoek van Fritz Popp een Duitse bio-fysicus. Bijzonder is dat aan de uitstraling van licht ook te zien is of we gezond of ziek, gestresst of ontspannen zijn.
In 1976 is de eerste fotonenteller gebouwd. Levende cellen stralen licht uit, alles wat leeft straalt licht uit. Er is inmiddels ervaring opgedaan met een honderdtal voedings- en genotmiddelen. Het fotonenonderzoek geeft antwoord op vele vragen betreffende de kwaliteit van voedsel. Kiemkracht, gezondheid en eventuele verontreinigingen kunnen herkend worden door de lichtintensiteit te meten.
De uitkomsten van de fotonenonderzoekingen die de laatste 15 jaar zijn gedaan zijn vooral een reden om biologische voeding te gebruiken. Gemiddeld genomen komen biologisch geteelde producten beter uit de testen, ze hebben een hogere licht kwaliteit. Bestrijdingsmiddelen en gebruik van kunstmest zorgen ook voor lagere lichtkwaliteit.
Als de lichtmetingen ooit gangbaar worden heb je als consument extra informatie over de kwaliteit van een product. Je zou bij de supermarkt groenten kunnen kopen in bijvoorbeeld drie kwaliteiten, naar de kwaliteit van het licht. Want de lichtintensiteit zegt alles over de manier waarop een product gegroeid, behandeld en vervoerd is.
En of dat belangrijk is voor je gezondheid dat zal nog wel niet bewezen zijn, als dat al ooit bewezen wordt, maar ik ben overtuigd. Het klinkt voor mij zo logisch dat het gezond is en een toevoeging aan je vitaliteit als je vitale voeding met een hoge lichtkwaliteit eet. Veel van wat ik lees over biofotonen is moeilijk te begrijpen. Maar dat een lichaam meer is dan botten, organen, vaten, zenuwen en cellen en DNA snap ik wel. Een lichaam is ongrijpbaar en gevoelig voor invloeden van binnen en buiten het organisme.
 Dit brengt mij wel dichterbij begrip voor wat mijn meridiaantherapeut doet. En hoe het kan dat hij me van mijn migraine afhelpt door mijn meridianen te behandelen. Ik realiseer me nu dat dat wel eens met licht in ons lichaam te maken kan hebben. Met de meridiaantherapie herstelt hij de ordening in het lichaam? Meridianen geleiden energie en de lichtenergie is te meten op plaatsen waar de meridianen aan de oppervlakte komen.
In de toekomst zal de lichttaal een belangrijke aanvulling geven op de huidige scan's en foto's. Juist omdat de metingen aan de lichtmens ons inzicht geven in wat vooraf gaat aan de ziekte. Zover zijn we eigenlijk al volgens de deskundigen.
Toch is er twintig jaar later, ondanks de hoog gespannen verwachtingen, nog niet veel veranderd. Er word nog steeds beweerd dat gangbare voeding net zo gezond is als biologische, dat er geen aantoonbaar verschil is. Ik hoop dat het ooit gebruikelijk wordt om voedsel te onderzoeken op biofotonen dan is dat fabeltje verleden tijd.

verwondering

Reizen houdt je brein lenig, creëert extra tijd en ruimt vooroordelen op. Dit zijn uitspraken van Ab Dijksterhuis, hoogleraar psychologie en scrhrijver van o.a. "Wie niet reist is gek". Volgens onderzoek maakt reizen gelukkig. Mensen die op reis geweest zijn, zijn gelukkiger bij terugkomst dan voor ze op reis gingen. Dat effect houdt maar enkele weken aan en daarna zijn ze weer "gewoon". Wat dan? Weer op reis beweert Ab Dijksterhuis. Niet met de fiets naar Terschelling, dat is te bekend. dan ervaar je geen verwondering volgens Ab. Nee, we zouden moeten afreizen naar Noord Korea, India, de VS.
Op de vraag van de intervieuwer of dat niet een te grote aanslag is op het milieu al dat vliegen over de hele wereld, zegt de wereldreiziger: dan moeten ze maar schonere vliegtuigen gaan maken. Want de mensen gaan echt niet minder reizen.
Ook al zou ik sommige delen van de wereld best wel willen zien, het idee de aarde onnodig te vervuilen is sterker. Mijn manier van werken aan mezelf is elk jaar een week alleen op pad, fietsen, kamperen, of een week stembevrijding. Dit jaar ga ik een schrijfweek doen op terschelling, daar koppel ik een fietsvakantie aan vast. "Als je goed om je heen kijkt, zie je dat alles gekleurd is". Er is elke dag wel iets om je over te verwonderen.
Maar eigenlijk dwing ik mezelf om weg te gaan. Ik hoef niet persee weg om op reis te zijn.
Ik ben een boek aan het bestuderen over de invloed van planten/kruiden op onze hersenen. Een van redenen waarom ik thuis zo gelukkig ben zou wel eens mijn dagelijks gebruik van kruiden en etherische oliën kunnen zijn. Over de invloed van eetpatronen op ons gemoed is bij het grote publiek helaas nog niet veel bekend. Er zijn enkel onderzoeken die wijzen op de invloed van bitterstoffen op onze hersenen. We worden gelukkiger van bitter. Ook zijn er onderzoeken die uitwijzen dat een dieet met veel groenten en fruit, dus met veel ontsteking remmende flavonoïden, depressies verminderen. Steeds meer onderzoeken wijzen op een verband tussen een ontsteking bevorderende voeding, veel bewerkte koolhydraten, veel vlees en weinig groenten en fruit en depressies.
Daarnaast zijn er ook nog sprecifieke planten aan te wijzen die je gemoed verbeteren: uplifting the spirits.
Planten die je stemming verbeteren en kunnen helpen bij milde depressies zijn bijvoorbeeld: bekend is sint janskruid, rozemarijn, lavendel, citroenmelisse, curcuma, safraan, apothekersroos en wild kattenkruid. Ze grijpen in op ons rustgevende * GABA systeem en op het gelukshormonen dopamine en serotonine. Wild kattenkruid (nepeta cataria) is een van mijn favoriete theekruiden. Onbewust heb ik mezelf genezen van mijn winter"depressies". Want kattenkruid is een kruid met bijzondere eigenschappen. Katten zijn er niet voor niets dol op, ze rollen door de plant omdat het een prettig gevoel is. Het is een veilig kruid maar met een aantoonbare, maar milde werking op de hersenen. Het zorgt voor een prettig gevoel en is rustgevend en geheugen verbeterend.
Verder wordt in het boek benadrukt dat buiten zijn, wandelen, fietsen, tuinieren zeker meewerken aan je geluks gevoelens. Als ik een boek zou schrijven zou ik het "wie niet elke dag buiten beweegt is gek"noemen.
* GABA is een neurotransmitter met kalmerende, stabiliserende en angstremmende werking.