Wat kan ik doen?

Waar zouden we zijn zonder Fools en Dreamers?

Ik lees op Nature Today dat er in Nederland al 1500 boeren zijn die agro-forestry toepassen op hun terrein. In Gelderland zijn er 90 initiatieven geteld. Volgens een voorlichter is de trend niet te stoppen en komen er steeds meer bedrijven bij die bomen en struiken gaan planten. Boeren merken ook dat de bodem verarmt en dat het slecht gesteld is met de biodiversiteit. Een boer verwoordt het heel mooi: "ik ga opschalen van 180 naar 120 koeien. Er worden bomen en struiken geplant op het terrein. De koeien gaan grazen op kruidenrijk grasland". Koeien weten, net als andere dieren welk kruid ze nodig hebben, Ook blijken koeien hun dieet graag aan te vullen met 10 tot 15%  houtig materiaal uit hagen. 

Op 9 mei 2023 schrijf ik over Hugh Wilson, een botanist in Nieuw Zeeland, die een enorm terrein gaat beheren. Of eigenlijk niet beheren, maar waar nodig bijsturen, waardoor het terrein zich herstelt in het oorspronkelijke bos met een enorme diversiteit en vele watervallen. Toen Hugh begon met het plan, meer dan 30 jaar geleden vonden boeren in de omgeving het een grote schande dat hij land dat ook gebruikt zou kunnen worden voor landbouw en veeteelt zo liet "verwaarlozen". Wat het nog erger maakt was dat Hugh de gaspeldoorn, het meest gehate onkruid van Nieuw-Zeeland, liet groeien. Hugh wist dat gaspeldoorn jonge boompjes helpt overleven en daarna vanzelf verdwijnt. omdat het alleen in volle zon groeit. Op internet staat een prachtige documentaire over het werk van Hugh. 

Aan het eind van de documentaire zegt Hugh: "dit is wat wij hier konden en moesten doen voor de omgeving waar we wonen. Kijk wat jij kunt doen in jouw omgeving om de biodiversiteit te verbeteren."

Wouter van Eck begon ongeveer 15 jaar geleden een voedselbos in Groesbeek. Hij is vast in zijn omgeving een fool en een dreamer genoemd. Ondertussen heeft hij vele mensen geïnspireerd iets te gaan doen aan de verarming van de bodem en biodiversiteit. Bovendien is er een trend in gang gezet om anders te kijken naar de toekomst van de voedselproductie en consumptie in Nederland. Toen ik 8 jaar geleden voor het eerst in het voedselbos van Wouter een rondleiding kreeg, ging er een nieuwe wereld van eetbare planten en bomen voor me open. Ik heb geen voedselbos, maar ben zeker wel geïnspireerd door de principes van een voedselbos en heb veel zogenaamde voedselbos planten geplant. Niet iedereen kan en hoeft een voedselbos in de tuin. Maar je kunt wel kijken wat je kunt doen in het stukje buitenruimte dat je beheert. 

Ik ga in februari in Randwijk een lezing/workshop geven over "zaadjes planten voor een streekeigen tuin". Mijn eigen tuin kan ook nog opschalen naar nog meer streekeigen planten. Planten die van oudsher in het gebied waar ik woon voorkwamen. Deze planten hebben een hofhouding. Je hebt supermarkt eters onder de insecten, deze zijn meestal niet bedreigd. Je hebt ook fijnproevers, insecten die afhankelijk zijn van èèn plant. Als deze plant verdwenen is door onze huidige manier van landbouw en veeteelt is ook dit insect verdwenen. 

Daar ga ik me in verdiepen. Welke insecten zijn verdwenen uit de Over-Betuwe en welke planten moeten we in onze tuinen planten om te proberen deze insecten weer terug te krijgen. Daar ga ik over vertellen en dat is wat ik ga doen in mijn eigen tuin het komende jaar. Onder andere. 

Mijn racefiets

We moeten een lijstje maken van voorwerpen die belangrijk voor je zijn. Ik noteer als eerste: fiets. Verder volgen nog snoeischaar, hori hori, laptop, bureau, schrift, gelpen. Uiteindelijk moeten we 1 voorwerp kiezen waar je een verhaal over kunt schrijven. 

Ik zit op een cursus autobiografisch schrijven dus ik mag lekker putten uit mijn herinneringen. Ik besluit een verhaal te schrijven over mijn beklimming van de Mont Ventoux.

"Kilometers en kilometers heb ik getraind op mijn racefiets. 

"Ik ga dit jaar de Mont Ventoux op fietsen": roep ik stoer, terwijl ik zit te eten met mijn gezin. Een beetje meewarig lachend kijken ze mij met zijn drieën aan. Spottend zou ik het willen noemen. Een paar maanden later komen mijn kinderen er op terug. "Ben je al aan het trainen, mam"? Nu krijg ik haast. Ik koop een racefiets en begin te fietsen. Ik ontdek op strava: knallen langs het kanaal en ga enthousiast de competitie aan. Het fietsen vind ik meteen fijn. Alleen die vaste voeten bezorgen me soms nachtmerries. Je gaat een keer vergeten uit te klikken, waarschuwt mijn zoon. En dat gebeurt ook. Een paar keer zelfs. Gelukkig val ik steeds in de berm. 

Mijn vriend neemt zijn taak als trainer zeer serieus en neemt me mee naar Limburg, waar ik tegen muren op moet fietsen. We gaan op trainingskamp in Noord-Italië en rijden collen op die geschrapt zijn uit de Giro, te steil en te gevaarlijk. Ik sta doodsangsten uit tijdens afdalingen langs ravijnen zonder vangrail. Maar ik geef geen krimp. Alles moet wijken voor dat ene doel: de Mont Ventoux. 

Welke datum weet ik niet meer. Het is een maandag in september, ongeveer 10 jaar geleden. Gespannen rijd ik met mijn dochter en 2 racefietsen achterop de auto naar het begin van de beklimming. Het gaat beginnen. Mijn dochter ontdekt dat ze haar fietsschoenen in het huisje heeft laten liggen. 

Heel jammer, maar ik moet gaan. Ik stap op mijn fiets en begin aan de beklimming. De tijd vind ik niet belangrijk. Naar boven fietsen zonder afstappen is het doel. Als ik het niet red en moet afstappen begin ik opnieuw. Na ongeveer 2 en half uur kom ik aan op de top. Boven staat een groepje wielrenners van mijn leeftijd mij stomverbaasd aan te kijken. :"Ben ik nota bene de Mont Ventoux op gefietst heb ik niemand om mee te vieren": zeg ik tegen het groepje/ Jawel hoor roepen ze en spontaan staan we met de armen om elkaar te dansen. 

Het is slecht afgelopen met mijn racefiets. Ik kom elke dag in mijn fietsenschuur om mijn fiets te pakken. Een andere fiets. Een fiets waarmee ik boodschappen kan doen en op vakantie. Mijn racefiets hangt aan de muur, stoffig en met leeggelopen banden.  Ik probeer echt voor me uit te kijken en geen blik opzij te werpen. Niet dat een racefiets verwijtend kan kijken, maar dat voelt wel zo. "

Alweer discipline

De Amerikaanse president Joe Biden is van plan twee goedgekeurde obesitasmedicijnen op te nemen in de ziektekostenverzekering. In de Verenigde Staten (75% overgewicht) zitten ze net als in de rest van de Westerse wereld met een enorm probleem. In Nederland heeft de helft van de mensen overgewicht. De Verenigde Staten zijn vaak een voorbeeld voor ontwikkelingen in de rest van de Westerse wereld. 

Wat de vergoeding van obesitasmedicijnen betreft lopen we voor. De twee goedgekeurde obesitasmedicijnen worden in Nederland al vergoed voor mensen met zwaar overgewicht. Ik ben bladeren aan het harken in de tuin. Een rustgevend werkje, zeer geschikt om tegelijkertijd naar een radioprogramma te luisteren en commentaar te geven. Dat lukt niet met een bladblazer denk ik. 

Ik luister naar Nieuwsweekend en hoor hoe Liesbeth van Rossum, hoogleraar obesitas, antwoord geeft op de vragen van Mieke. Mieke vraagt of preventie niet veel nuttiger is, meer bewegen en gezonder eten. Liesbeth is het daarmee eens, maar geeft aan dat dat voor mensen met zwaar overgewicht meestal niet voldoende is. Bovendien kunnen ze het meestal niet volhouden. De pillen helpen bij het afvallen. Er is minder trek in zoet en men vindt het minder moeilijk om gezond te eten. Het probleem is wel dat het terugkomt als er met de pillen wordt gestopt.

Liesbeth vertelt over mensen die pech hebben met de genen. Mensen met een minder goede suikerstofwisseling hebben sneller zin in zoet, een langzame stofwisseling en ik voeg er verslavingsgevoeligheid aan toe. Ik heb het alle drie. 

Waarom niet mensen onderzoeken die dit ook hebben en toch slank en gezond zijn. Hoe doen die mensen dat? Nooit worden mensen genoemd die slank blijven. Zijn de mensen met ernstig overgewicht wel geholpen met de genen de schuld geven? De meeste mensen die slank blijven doen daar moeite voor, daar ben ik van overtuigd. Ik ken mensen van dichtbij die hun hele leven heel dun zijn geweest ondanks heel veel eten. Maar op een gegeven moment kan ook bij hen de broek niet meer dicht en gaan ze ingrijpen. Minder eten en meer bewegen. Het klinkt simpel en dat is het ook als je een paar kilootjes kwijt moet. Om je nieuwe leefregels vol te houden heb je discipline nodig. 

Ik heb altijd beweerd dat je discipline kunt trainen. Je kunt het op allerlei manieren trainen. Je zoekt iets wat je eigenlijk niet wil, heel erg tege opziet of over twijfelt of je het wel kunt: de zevenheuvelenloop lopen, een koude douche, in de tuin lopen in je onderbroek en op blote voeten in de sneeuw, de mont ventoux op fietsen. Wat een overwinning als je het toch doet. Wat een euforie. Dat wil ik nog wel eens voelen. 

Zo werkt het blijkbaar niet alleen voor mij. Ik ben me aan het voorbereiden op een lezing over verouderen. "Ouder worden, ziekte of zegen? " Ik bestudeer allerlei onderzoeken die gedaan worden naar verouderen. Een van de onderzoeken bij ouderen bestaat uit het effect van krachttraining op het ouder wordende lichaam. Het bijeffect van bijna alle deelnemers is dat mensen ook uit zichzelf gezonder gaan eten. Er worden meerdere onderzoeken beschreven waarbij een factor in de leefstijl wordt veranderd en onderzocht en mensen uit zichzelf meer leefstijlfactoren aanpassen in de gezondere richting.

Door discipline voel je je beter over jezelf. Je overwint iets en doet wat je met jezelf hebt afgesproken. Dat voelt goed. Je gaat positiever over jezelf denken en daardoor makkelijker goede keuzes maken. 

Ik denk dat het zo zit. In het kort.