“JE HOEFT NIET ZIEK TE ZIJN OM BETER TE WORDEN”
NA-APEN
“Na-apen is waarschijnlijk zo gek nog niet”, is een
uitspraak van de verzorgers van de wolapen in de Apenheul. Tot hun grote
verbazing ontdekten zij dat de dieren op zoek gingen naar de geneeskrachtige
kruiden die ze nodig hadden.
De belangstelling voor kruiden groeit. De
herboristenopleidingen hebben niet te klagen over het aantal aanmeldingen en
ook kruidencursussen en wildplukwandelingen zijn populair. Toch heb ik het idee
dat het gebruik van kruiden in Nederland helaas nog in de Klazien uut Zalk hoek
zit. Hoewel elk huishouden in Nederland wel een huismiddeltje in de
medicijnkast heeft op natuurlijke basis, zoals calendula en echinaforce is er
geen huisarts te vinden die iemand met een eenvoudig te behandelen kwaal, naar
een herborist verwijst. Om over een advies om meer kruiden en wilde planten te
eten om meer energie en betere weerstand te krijgen maar niet te spreken. Hoewel
er zeker vraag is naar gedegen kennis over het inzetten van natuurlijke
middelen bij niet ernstige ziektes, is er geen goed platform om elkaar te
vinden. De hulpzoekers moeten zelf actief op zoek gaan naar informatie. Maar
dat is nu juist het probleem, hoe kun je iets zoeken als je niet weet dat het
bestaat.
Duitsland
Wat de kennis over en het gebruik van natuurlijke middelen
betreft zijn onze buren actiever. “Hilfe aus der Natur” is een programma op de
Duitse TV, over onderzoek en toepassing van planten, kruiden en ook behandelingen
als vasten, water en zelfs bloedzuigers. In het programma krijgt een 77 jarige
dame een bloedzuiger behandeling wegens artritis in haar knie. Het speeksel van
de vastzuigende diertjes zou talloze stoffen bevatten die een pijnstillende,
stollings- en ontsteking remmende werking hebben. Deze behandelingen vinden
plaats in een ziekenhuis waar reguliere behandelingen samen gaan met de
zogenaamde alternatieve geneeskunde. Volgens het programma geeft 75% van de
bevolking de voorkeur aan een ziekenhuis waar beide geneeswijzen samengaan. In
Duitsland zijn zeven van zulke ziekenhuizen, en het aantal groeit. Er is een
groeiende groep artsen, inmiddels 15.000, die opgeleid zijn in beide
geneeswijzen. In Nederland gebeurt op dat gebied te weinig. Ik heb wel een
aantal (3) ziekenhuizen gevonden die voor de patiënten een kruidentuin hebben
aangelegd. Maar, wordt er nadrukkelijk bij vermeld, het is niet de bedoeling
dat de patiënten gaan oogsten in de kruidentuin. Het is bedoeld voor een
ontspannende wandeling.
Dieren
In de dierenwereld gebeurt veel meer op het gebied van
kruidengeneeskunde. Het onderzoek naar het inzetten van kruiden is op gang
gekomen sinds de standaard toevoeging van antibiotica in diervoeding verboden
is. Er worden zeer goede resultaten behaald met het gebruik van knoflook, tijm
en rozemarijn bij kippen. De dieren krijgen een betere weerstand en leggen meer
eieren. We kunnen nog meer leren door naar dieren te kijken. Veel dieren
bezitten nog de `inheemse’ wijsheid om te weten wat ze moeten eten bij bepaalde
kwalen of problemen met de gezondheid. Paarden lopen normaal met een boog om
brandnetels heen, maar een paard met nierproblemen gaat brandnetels eten. In
het programma `Hilfe aus der Natur’ komt de infectioloog op een manege met
mierikswortel. Normaal gesproken lusten paarden dat niet, maar een paard met
een ontsteking eet het wel. Er zijn meer voorbeelden van dieren in het wild.
Volgens TV boswachter Arjan Postma zijn hazen sterke dieren die heel hard
kunnen rennen, wel 60 km per uur. Hazen zijn altijd buiten in weer en wind en
nooit ziek. Volgens de boswachter komt dit omdat hazen op zoek gaan naar veldjes
wilde kruiden. Hazen zoeken naar klaver, paardenbloem, kruisbloemigen,
paddenstoelen, knoppen, zaden, twijgen, wortels, biet, schors, appels, bessen. Na
een achtervolging gaan hazen melkdistel eten om weer tot rust te komen.
De meeste koeien op gangbare bedrijven krijgen raaigras te
eten en mais en soja, geen natuurlijke producten maar vervaardigd en bewerkt
door de industrie. De koe blijft wel in leven en geeft veel melk. Geef een koe
de kans en laat haar grazen op een kruidenrijke weide en ze past zelfmedicatie
toe. Zo’n kruidenbuffet met o.a. klaver, cichorei, weegbree, heermoes, zuring
en pimpernel heeft nog meer voordelen: het is niet alleen beter voor de koe,
ook voor de insecten en weidevogels. Hoewel dit nog niet wetenschappelijke
bewezen is geven veeartsen aan dat koeien op kruidenrijke landerijen minder
vaak de veearts nodig hebben. Ze geven aan steeds vaker met boeren
geconfronteerd te worden die natuurlijke middelen inzetten maar dit niet durven
vertellen omdat ze denken dat de veearts ertegen is. Inmiddels maken veeartsen
kennis met kruiden en natuurlijke middelen tijdens hun opleiding. Een delegatie
veeartsen en boeren uit Nederland vertrok zelfs naar India om te leren hoe je
uierontsteking succesvol behandelt met Aloë vera en curcuma.
Apen
Maar het meeste kunnen we waarschijnlijk leren van apen.
Apen weten zelf welk kruid ze nodig hebben. De verzorgers van de wolapen in de
Apenheul merkten op dat de apen die in paniek waren gingen zoeken naar kamille
en kattenkruid. Sindsdien zijn er in het park diverse kruidentuintjes aangelegd
voor de apen en zijn de verzorgers ervan overtuigd dat de tientallen
geneeskruiden op het terrein de apen gezonder hebben gemaakt. Wolapen zijn
lastig gezond te houden en ook in de Apenheul stierven er vroeger meer aapjes
dan er geboren werden. Inmiddels gaat het heel goed met de populatie en zijn de
dieren opvallend gezond. De Apenheul is zelfs de enige dierentuin ter wereld
waar de voortplanting van deze soort succesvol verloopt. Wolapen hebben in
gevangenschap het vermogen behouden instinctief te eten wat ze nodig hebben
-inclusief geneeskrachtige planten bij ziekte of stress. Het fourageergedrag
van met name de wolapen is uitgebreid onderzocht en beschreven door de biologen
Tedje van Asseldonk en Arend de Haas. Op het terrein groeien guldenroede,
dovenetel, vrouwenmantel, valeriaan, longkruid, jeneverbes, citroenmelisse,
zuurbes, paardenbloem en heemst. Op het favoriete veldje van de wolapen staat
vrouwenmantel, koninginnekruid, zevenblad en braam.
Zelf genezen
Ook bij mensen was het gebruik van kruiden een oeroude vorm
van gezondheidsbevordering. Het is niet wetenschappelijk bewezen maar ik denk
dat wij de dokter ook minder vaak nodig hebben als we minder industrieproducten
consumeren en meer gaan “grazen” in een kruidenrijk grasland. Wij weten helaas
niet meer hoe wij onszelf moeten genezen en we hebben het niet kunnen afkijken
bij onze ouders. Wij weten niet meer hoe we onze weerstand kunnen verbeteren.
Wij weten niet meer dat het goed is bijvoorbeeld in het voorjaar paardenbloemen,
madeliefjes, zevenblad en daslook te eten en meidoorn blad en bloem te
verzamelen voor thee. We kunnen veel leren van dieren die wel weten wat ze
nodig hebben. Gedeeltelijk is dat aangeboren en gedeeltelijk aangeleerd. Apen
zijn sterk in elkaar en mensen nadoen. We hebben lang gedacht dat de slimste
aap de aap was die het beste ons mensen nadeed. Nu wordt het tijd dat wij slim
worden en de apen gaan na-apen.
Bovenstaand artikel is gepubliceerd in het zomernummer 2021 van de Herborist in de serie "Je hoeft niet ziek te zijn om beter te worden".
