Wat kan ik doen?

Waar zouden we zijn zonder Fools en Dreamers?

Ik lees op Nature Today dat er in Nederland al 1500 boeren zijn die agro-forestry toepassen op hun terrein. In Gelderland zijn er 90 initiatieven geteld. Volgens een voorlichter is de trend niet te stoppen en komen er steeds meer bedrijven bij die bomen en struiken gaan planten. Boeren merken ook dat de bodem verarmt en dat het slecht gesteld is met de biodiversiteit. Een boer verwoordt het heel mooi: "ik ga opschalen van 180 naar 120 koeien. Er worden bomen en struiken geplant op het terrein. De koeien gaan grazen op kruidenrijk grasland". Koeien weten, net als andere dieren welk kruid ze nodig hebben, Ook blijken koeien hun dieet graag aan te vullen met 10 tot 15%  houtig materiaal uit hagen. 

Op 9 mei 2023 schrijf ik over Hugh Wilson, een botanist in Nieuw Zeeland, die een enorm terrein gaat beheren. Of eigenlijk niet beheren, maar waar nodig bijsturen, waardoor het terrein zich herstelt in het oorspronkelijke bos met een enorme diversiteit en vele watervallen. Toen Hugh begon met het plan, meer dan 30 jaar geleden vonden boeren in de omgeving het een grote schande dat hij land dat ook gebruikt zou kunnen worden voor landbouw en veeteelt zo liet "verwaarlozen". Wat het nog erger maakt was dat Hugh de gaspeldoorn, het meest gehate onkruid van Nieuw-Zeeland, liet groeien. Hugh wist dat gaspeldoorn jonge boompjes helpt overleven en daarna vanzelf verdwijnt. omdat het alleen in volle zon groeit. Op internet staat een prachtige documentaire over het werk van Hugh. 

Aan het eind van de documentaire zegt Hugh: "dit is wat wij hier konden en moesten doen voor de omgeving waar we wonen. Kijk wat jij kunt doen in jouw omgeving om de biodiversiteit te verbeteren."

Wouter van Eck begon ongeveer 15 jaar geleden een voedselbos in Groesbeek. Hij is vast in zijn omgeving een fool en een dreamer genoemd. Ondertussen heeft hij vele mensen geïnspireerd iets te gaan doen aan de verarming van de bodem en biodiversiteit. Bovendien is er een trend in gang gezet om anders te kijken naar de toekomst van de voedselproductie en consumptie in Nederland. Toen ik 8 jaar geleden voor het eerst in het voedselbos van Wouter een rondleiding kreeg, ging er een nieuwe wereld van eetbare planten en bomen voor me open. Ik heb geen voedselbos, maar ben zeker wel geïnspireerd door de principes van een voedselbos en heb veel zogenaamde voedselbos planten geplant. Niet iedereen kan en hoeft een voedselbos in de tuin. Maar je kunt wel kijken wat je kunt doen in het stukje buitenruimte dat je beheert. 

Ik ga in februari in Randwijk een lezing/workshop geven over "zaadjes planten voor een streekeigen tuin". Mijn eigen tuin kan ook nog opschalen naar nog meer streekeigen planten. Planten die van oudsher in het gebied waar ik woon voorkwamen. Deze planten hebben een hofhouding. Je hebt supermarkt eters onder de insecten, deze zijn meestal niet bedreigd. Je hebt ook fijnproevers, insecten die afhankelijk zijn van èèn plant. Als deze plant verdwenen is door onze huidige manier van landbouw en veeteelt is ook dit insect verdwenen. 

Daar ga ik me in verdiepen. Welke insecten zijn verdwenen uit de Over-Betuwe en welke planten moeten we in onze tuinen planten om te proberen deze insecten weer terug te krijgen. Daar ga ik over vertellen en dat is wat ik ga doen in mijn eigen tuin het komende jaar. Onder andere. 

Mijn racefiets

We moeten een lijstje maken van voorwerpen die belangrijk voor je zijn. Ik noteer als eerste: fiets. Verder volgen nog snoeischaar, hori hori, laptop, bureau, schrift, gelpen. Uiteindelijk moeten we 1 voorwerp kiezen waar je een verhaal over kunt schrijven. 

Ik zit op een cursus autobiografisch schrijven dus ik mag lekker putten uit mijn herinneringen. Ik besluit een verhaal te schrijven over mijn beklimming van de Mont Ventoux.

"Kilometers en kilometers heb ik getraind op mijn racefiets. 

"Ik ga dit jaar de Mont Ventoux op fietsen": roep ik stoer, terwijl ik zit te eten met mijn gezin. Een beetje meewarig lachend kijken ze mij met zijn drieën aan. Spottend zou ik het willen noemen. Een paar maanden later komen mijn kinderen er op terug. "Ben je al aan het trainen, mam"? Nu krijg ik haast. Ik koop een racefiets en begin te fietsen. Ik ontdek op strava: knallen langs het kanaal en ga enthousiast de competitie aan. Het fietsen vind ik meteen fijn. Alleen die vaste voeten bezorgen me soms nachtmerries. Je gaat een keer vergeten uit te klikken, waarschuwt mijn zoon. En dat gebeurt ook. Een paar keer zelfs. Gelukkig val ik steeds in de berm. 

Mijn vriend neemt zijn taak als trainer zeer serieus en neemt me mee naar Limburg, waar ik tegen muren op moet fietsen. We gaan op trainingskamp in Noord-Italië en rijden collen op die geschrapt zijn uit de Giro, te steil en te gevaarlijk. Ik sta doodsangsten uit tijdens afdalingen langs ravijnen zonder vangrail. Maar ik geef geen krimp. Alles moet wijken voor dat ene doel: de Mont Ventoux. 

Welke datum weet ik niet meer. Het is een maandag in september, ongeveer 10 jaar geleden. Gespannen rijd ik met mijn dochter en 2 racefietsen achterop de auto naar het begin van de beklimming. Het gaat beginnen. Mijn dochter ontdekt dat ze haar fietsschoenen in het huisje heeft laten liggen. 

Heel jammer, maar ik moet gaan. Ik stap op mijn fiets en begin aan de beklimming. De tijd vind ik niet belangrijk. Naar boven fietsen zonder afstappen is het doel. Als ik het niet red en moet afstappen begin ik opnieuw. Na ongeveer 2 en half uur kom ik aan op de top. Boven staat een groepje wielrenners van mijn leeftijd mij stomverbaasd aan te kijken. :"Ben ik nota bene de Mont Ventoux op gefietst heb ik niemand om mee te vieren": zeg ik tegen het groepje/ Jawel hoor roepen ze en spontaan staan we met de armen om elkaar te dansen. 

Het is slecht afgelopen met mijn racefiets. Ik kom elke dag in mijn fietsenschuur om mijn fiets te pakken. Een andere fiets. Een fiets waarmee ik boodschappen kan doen en op vakantie. Mijn racefiets hangt aan de muur, stoffig en met leeggelopen banden.  Ik probeer echt voor me uit te kijken en geen blik opzij te werpen. Niet dat een racefiets verwijtend kan kijken, maar dat voelt wel zo. "

Alweer discipline

De Amerikaanse president Joe Biden is van plan twee goedgekeurde obesitasmedicijnen op te nemen in de ziektekostenverzekering. In de Verenigde Staten (75% overgewicht) zitten ze net als in de rest van de Westerse wereld met een enorm probleem. In Nederland heeft de helft van de mensen overgewicht. De Verenigde Staten zijn vaak een voorbeeld voor ontwikkelingen in de rest van de Westerse wereld. 

Wat de vergoeding van obesitasmedicijnen betreft lopen we voor. De twee goedgekeurde obesitasmedicijnen worden in Nederland al vergoed voor mensen met zwaar overgewicht. Ik ben bladeren aan het harken in de tuin. Een rustgevend werkje, zeer geschikt om tegelijkertijd naar een radioprogramma te luisteren en commentaar te geven. Dat lukt niet met een bladblazer denk ik. 

Ik luister naar Nieuwsweekend en hoor hoe Liesbeth van Rossum, hoogleraar obesitas, antwoord geeft op de vragen van Mieke. Mieke vraagt of preventie niet veel nuttiger is, meer bewegen en gezonder eten. Liesbeth is het daarmee eens, maar geeft aan dat dat voor mensen met zwaar overgewicht meestal niet voldoende is. Bovendien kunnen ze het meestal niet volhouden. De pillen helpen bij het afvallen. Er is minder trek in zoet en men vindt het minder moeilijk om gezond te eten. Het probleem is wel dat het terugkomt als er met de pillen wordt gestopt.

Liesbeth vertelt over mensen die pech hebben met de genen. Mensen met een minder goede suikerstofwisseling hebben sneller zin in zoet, een langzame stofwisseling en ik voeg er verslavingsgevoeligheid aan toe. Ik heb het alle drie. 

Waarom niet mensen onderzoeken die dit ook hebben en toch slank en gezond zijn. Hoe doen die mensen dat? Nooit worden mensen genoemd die slank blijven. Zijn de mensen met ernstig overgewicht wel geholpen met de genen de schuld geven? De meeste mensen die slank blijven doen daar moeite voor, daar ben ik van overtuigd. Ik ken mensen van dichtbij die hun hele leven heel dun zijn geweest ondanks heel veel eten. Maar op een gegeven moment kan ook bij hen de broek niet meer dicht en gaan ze ingrijpen. Minder eten en meer bewegen. Het klinkt simpel en dat is het ook als je een paar kilootjes kwijt moet. Om je nieuwe leefregels vol te houden heb je discipline nodig. 

Ik heb altijd beweerd dat je discipline kunt trainen. Je kunt het op allerlei manieren trainen. Je zoekt iets wat je eigenlijk niet wil, heel erg tege opziet of over twijfelt of je het wel kunt: de zevenheuvelenloop lopen, een koude douche, in de tuin lopen in je onderbroek en op blote voeten in de sneeuw, de mont ventoux op fietsen. Wat een overwinning als je het toch doet. Wat een euforie. Dat wil ik nog wel eens voelen. 

Zo werkt het blijkbaar niet alleen voor mij. Ik ben me aan het voorbereiden op een lezing over verouderen. "Ouder worden, ziekte of zegen? " Ik bestudeer allerlei onderzoeken die gedaan worden naar verouderen. Een van de onderzoeken bij ouderen bestaat uit het effect van krachttraining op het ouder wordende lichaam. Het bijeffect van bijna alle deelnemers is dat mensen ook uit zichzelf gezonder gaan eten. Er worden meerdere onderzoeken beschreven waarbij een factor in de leefstijl wordt veranderd en onderzocht en mensen uit zichzelf meer leefstijlfactoren aanpassen in de gezondere richting.

Door discipline voel je je beter over jezelf. Je overwint iets en doet wat je met jezelf hebt afgesproken. Dat voelt goed. Je gaat positiever over jezelf denken en daardoor makkelijker goede keuzes maken. 

Ik denk dat het zo zit. In het kort. 

schrijven

De schrijfclub in Randwijk is gestopt. Ik heb in Wageningen een schrijfclub gevonden. We gaan autobiografisch schrijven. De opdracht gisteravond was Free Writing. Zet je pen op papier en schrijf 6 minuten door. Niet nadenken, doorschrijven. Een van de beginzinnen was "ik wil schrijven over"......

Ik schrijf dat ik heel graag wil schrijven over mijn tuin. Ik ben al een hele tijd bezig met een boek over mijn tuin. Ik dacht een boek te schrijven over wat er in de tuin groeit, wat kun je allemaal met die betreffende plant en wat is de eventuele geneeskrachtige werking. Het leek zo simpel, iedereen doet het. Maar ik merk dat het steeds moeilijker wordt om een boek over de tuin te schrijven, er komt steeds meer bij. De tuin en ik hebben een relatie gekregen. Een relatie met verwachtingen, liefde, warme gevoelens, teleurstellingen en gemis als ik weg ben. Er lopen zoveel draden dat ik in de war ben geraakt. 

Een goede relatie is niet een plaatje in je hoofd waar iemand of in dit geval de tuin aan moet voldoen, maar liefdevol kijken naar hoe de ontwikkeling gaat en genieten van wat er ontstaat.

Ik heb ook een verantwoordelijkheid naar alle dieren die mijn tuin hebben uitgekozen om te komen wonen, of ik daar nou blij mee ben of niet; kikkers, hazen, salamanders, libellen, mollen, muizen wezels. marters, vogels. 

Ook heb ik gevoelens voor mijn tuin die ik moeilijk onder woorden kan brengen. Er overvalt mij een gevoel van ontspanning, warmte en liefde als ik de tuin in loop. Ik vermoed dat dit gevoel ontstaat omdat ik niet vecht tegen de natuur die ook mee wil doen in de tuin. Maar ik weet het niet zeker.

vallende bladeren

We zijn een weekje op vakantie in de Dordogne. In de buurt waar we 15 jaar hebben genoten van een gigantische tuin, het verbouwen van een oud huis en van de prachtige omgeving. Als we aan kwamen rijden, de auto parkeren op het erf, de motor uit, ging ik altijd eerst staan luisteren. Wat hoor je? Niets, echt helemaal niets. De stilte toeterde in mijn oren. 

De eerste ochtend ga ik wandelen in het bos en kastanjes zoeken. Ik ben al een tijdje aan het verzamelen als ik opkijk. Wat hoor ik? Niks. Ik hoor helemaal niets. Het is zo stil, ik kan een blad horen warrelen uit een hoge boom en landen op de zachte bodem. Ik gedij heel goed bij stilte.

In de NLP intensive leer ik over representatiesystemen. Elke ervaring is een samenstelling van zintuigelijke indrukken. Representatiesystemen zijn de verschillende manieren waarop we de waargenomen informatie aan onszelf weergeven en naar buiten brengen. Uit onderzoek blijkt dat veel mensen een onbewuste voorkeur  voor het visuele (zien), auditief tonale (horen), kinesthetische (doen) of auditief digitaal (denken). 

Ik verblijf een week in een hotel voor de NLP intensive. De eerste ochtend informeer ik bij mijn medecursisten of de verwarming en de airco bij hen ook zoveel lawaai maken? De groep kijkt me glazig aan. Lawaai? Na de les over representatiesystemen begrijp ik het verschil. Ik ben bijzonder auditief tonaal. Ik hoor meer dan andere mensen. Dat maakt het niet makkelijker maar wel beter te begrijpen. 

Zaadjes planten

Ik blader door de zaadcatalogus van Velt en streep aan welke groenten ik wil bestellen. Dit is een van de leukste bijkomstigheden van een grote tuin. Ik kan heel veel onderstrepen en bestellen. Ik heb overal plaats voor. 

Terwijl ik door de catalogus blader en diverse groenten aanstreep is mijn tuin op haar mooist. Alle groenten die ik aanstreep zie ik direct ergens in de tuin groeien. Prachtige stevige stengels met knapperige mosgroene spruiten, dikke paarsrode spitskolen, rode en groene boerenkool door elkaar, wollig en kroezig en minstens 1 meter hoog. Heerlijke malse sla in diverse kleuren. In de kas vechten de tomaten om aandacht geel, oranje, zwart, groen en ook rood staan de vruchten te blozen. Kerstomaatjes die meestal de keuken niet halen. Ik kan het niet laten om in het knapperige velletje te bijten, waarna de fris zure inhoud mijn mond in stroomt. Ook joekels van vleestomaten, 1 tomaat is genoeg voor een salade. Pittig pepers groeien weelderig met dikke groene en lange rode exemplaren. Altijd weer spannend. Eerst proeven voor ik ze in het eten verwerk. Aardappelen vind ik niet zo spannend. Ze zijn vooral fijn om een nieuw stuk grond te ontginnen. Knoflook zit al in de grond en uien horen er gewoon bij.

Alles groeit weelderig door elkaar zonder problemen. Als ik in de zadencatalogus blader heb ik geen luizen, muizen, slakken, rupsen of andere minder gewenste dieren in de tuin die graag willen mee eten. Door de zaadcatalogus vergeet ik de minder geslaagde teelten van afgelopen jaar. Ik vergeet dat ik sommige gewassen tot 4 keer toe gezaaid heb vanwege de slakken en dat ik uiteindelijk biologische plantjes gekocht heb bij de Welkoop. (aanrader, hebben het heel goed gedaan). Ik vergeet dat ik lang heb moeten wachten voor ik iets kon oogsten uit de tuin omdat het een koel voorjaar was. Ik vergeet dat ik eindeloos rupsen heb gevangen van de kolen om ze verderop weer in een kool te zetten die ze wel op mochten eten. 

Enige weken later komt de kruidencatalogus. De kruidencatalogus maakt mijn tuin compleet. Alle zaden die ik bestel zie ik in volle glorie bloeien. Ik loop zelfs al rond met een mandje om te oogsten voor kruidenthee of kruidenolie. 

De werkelijkheid is al prachtig, maar de zaadcatalogussen maken mijn tuin nog mooier.

Nieuw seizoen, nieuwe kansen het zaadje is weer geplant.

voelen

Een warm gevoel overvalt me als een goed passende mantel van zachte stof. Ik stap de tuin in van een vrouw met een passie voor tuinieren. We zijn op het aperatief uitgenodigd bij de gastvrije en charmante Engelse buren van het Franse vakantiehuisje voor een week. De buurvrouw vertelt enthousiast dat ze niet alleen in Frankrijk een tuin heeft maar ook in Engeland bij haar huis en ook nog een volkstuin (allotment).Hoewel de tuin niet direct heel mooi is, voel ik dat de buren met liefde en aandacht in de tuin aanwezig zijn. Het wordt tijd dat ik ga geloven dat ik dat kan voelen. Jaren geleden, toen we nog in Brabant woonden en lange vakanties vierden in Frankrijk voelde mijn tuin verweesd aan als ik thuiskwam na wekenlange afwezigheid. Meestal was het al donker als we thuiskwamen. De voordeur open, de stapel post opzij schuiven en direct door naar de achterdeur. Dan liep ik in het donker met mijn handen over mijn planten te strelen. Ik was altijd erg blij om mijn planten weer te zien en benieuwd hoe de tuin er bij lag, Ik had het gevoel dat mijn planten mij gemist hadden en helemaal opfleurden na een paar dagen. Ik heb dat nooit aan iemand verteld en nam dat zelf ook niet zo serieus. Tegenwoordig denk ik het steeds vaker te voelen. Tuinen waar mensen vechten tegen natuurlijke processen en tuinen waar mensen proberen samen te werken met de natuur.