wij zijn natuur

 Al wekenlang verheug ik me op de tentoonstelling in het Singer museum in Laren. De tentoonstelling -wij zijn natuur- op initiatief van prinses Irene in samenwerking met kunstenaars. Ze heeft juist kunstenaars uitgenodigd om beelden te vinden bij wat ze voelt, namelijk verbinding met alles wat leeft. Door kunst kun je iets uitleggen wat niet uit te leggen is. Kunst is een manier om mensen te raken. Irene wilde heel graag als een soort laatste boodschap en waarschuwing aan de wereld, vertellen wat haar raakt en beweegt in contact met de natuur. En mensen oproepen de verbinding te zoeken en voelen. Ik denk als een oproep, een noodkreet. Als je je je verbonden voelt ga je er beter voor zorgen. We zijn te vroeg voor het tijdslot wat we hebben en gaan eerst lunchen in de prachtige bloementuin. De mensen naast ons zijn nog ouder dan wij. Ik hoor dat ze het over de tentoonstelling hebben. Gelaten concluderen ze dat zij het wel zullen redden, ze hebben tenslotte niet veel tijd meer. Maar het nageslacht daar maken ze zich zorgen over. 

Ik beweeg me vaak in gezelschappen met een groen doel en voel me tussen mensen met aandacht voor groen altijd thuis. Het is vervreemdend om op deze tentoonstelling rond te lopen en totaal geen connectie te voelen met de andere bezoekers. Het is heel druk en ondanks de oproep om de tentoonstelling in stilte te ervaren werd er druk gepraat en overlegd. Heel jammer omdat de tentoonstelling je juist wil uitdagen om de beelden samen met de geluiden tot je te nemen en je te laten raken. Net zoals je geraakt kunt worden door de schoonheid van de natuur. Het onderwerp van de tentoonstelling spreekt me enorm aan. Ik was erg benieuwd naar de uitwerking van de boodschap. Ik voel die verbinding met de natuur altijd en overal. Die verbinding met de natuur voelt warm, volledig, compleet, tevreden en gelukkig. Maar ook verdrietig en soms wanhopig door het geweld wat we achteloos bedrijven en waarmee we niet kunnen stoppen. Vaak met economische motieven als excuus.  Maar ik moet door, voor mezelf en voor iedereen na mij. Ik geniet vaak en soms treur en wanhoop ik. We hebben de aarde in bruikleen van onze kinderen en kleinkinderen en we maken er een puinhoop van.  

road kill

 Er is een mevrouw op de radio. Ze wordt geïnterviewd door Mieke van Nieuwsweekend. De mevrouw was er drie maanden geleden ook. Toen kondigde ze aan dat ze voor een onderzoek drie maanden alleen uit het wild zou eten. Het is een wetenschappelijk onderzoek. Daar ben ik natuurlijk zeer nieuwsgierig naar. Hoeveel mensen doen er mee en waarop worden deze mensen onderzocht. Daar ging het interview niet over. Toen ik het drie maanden geleden hoorde dacht ik dat het heel moeilijk zou worden om voldoende calorieën binnen te krijgen alleen door wild te plukken. Bovendien is het heel veel werk. Je bent de hele dag aan het zoeken. In gedachten zie ik de jager/verzamelaar de hele dag scharrelen en graven naar knollen. Af en toe werd er natuurlijk vlees of vis gegeten, maar het valt natuurlijk niet mee om een dier te pakken te krijgen als je geen of zeer primitieve wapens hebt.

Overigens is uit recent onderzoek gebleken dat de jager/verzamelaar het rode vlees aan de honden gaf en zelf de botten van de dieren kraakten en vooral de inhoud hiervan, het merg dus opat. In het merg zit vooral vet, een zeer belangrijke bron van calorieën. De onderzoekers nemen aan dat de jager/verzamelaar door ervaring had ontdekt dat je niet gezonder en fitter wordt van veel rood vlees eten. Je krijgt teveel eiwitten binnen, dit kan je lever op een gegeven moment niet meer verwerken en dan vergiftig je jezelf. Bovendien krijg je niet genoeg calorieën binnen. 

De wildplukker op de radio vertelde zeer enthousiast over haar drie maanden wild eten. Ze is op een gegeven moment helemaal gestopt met groen plukken. En ook fruit at ze niet meer. Eetbare knollen en wortels, die denk ik een zeer belangrijke voedingsbron geweest zijn van de jager/verzamelaars heeft ze het niet over gehad. Haar wild eten kwam vooral neer op eieren van ganzen en aangereden dieren op de weg. Ze heeft dassen, hazen, duiven en konijnen gegeten die doodgereden zijn door het verkeer. Tja over zulke dodelijke wapens beschikten de jager/verzamelaars niet. 

Ze voelde zich fantastisch, gezond en fit. Haar overtuiging is dat dit kwam door de enorme hoeveelheden eiwitten die ze verwerkte. Ze is tot de voorzichtige conclusie gekomen dat we misschien toch wel vooral carnivoren zijn. Om dit te bewijzen gaat ze de komende drie maanden alleen vlees eten. Ik ben benieuwd.

Stel je voor

Stel je voor. Je woont in een gebied dat kwetsbaar is bij een stijgende zeespiegel. Je kinderen en je kleinkinderen wonen er ook. Je weet als de klimaatverandering doorgaat met de snelheid van nu, is het gebied over 30 jaar onleefbaar, een groot gedeelte van het gebied staat onder water. Er is niet genoeg grond meer om groenten te verbouwen. Er is geen toekomst voor je kinderen en kleinkinderen. De situatie is voorstelbaar. Zeker in het rivierengebied. De helft van Nederland is kwetsbaar bij een stijgende zeespiegel. 

Deze situatie is al werkelijkheid aan het worden voor de mensen die wonen in de straat van Torres, een eilanden groep bij Australië. De oorspronkelijke bevolking van de straat van Torres heeft de Australische regering aansprakelijk gesteld voor de gevolgen van klimaat verandering en eist via de rechter maatregelen om verdere klimaatschade te voorkomen of in ieder geval te beperken. Ze hebben zich laten inspireren door uitspraken van de Nederlandsche rechtbank. Jaren geleden al heeft Urgenda via een rechtszaak maatregelen geëist van de Nederlandse overheid om verdere klimaatverandering te voorkomen. Ze hebben gewonnen.  Ik was blij met deze uitspraak, maar kennelijk is het makkelijk om deze uitspraak naast je neer te leggen, want er gebeurt weinig en het klimaat verandert in een recordtempo. 

De Australische rechter vindt dat de overheid niet verantwoordelijk is en niet gedwongen kan worden om maatregelen te nemen. 

Ik ben verdrietig en kwaad als ik dit bericht in de krant lees. Ik voel me wel verantwoordelijk, we zijn allemaal verantwoordelijk. 

Schijnbare chaos

 Ik ben niet scheutig met rondleidingen in de tuin. Er zijn al een aantal jaar geen rondleidingen geweest in mijn tuin. Ik doe het ook alleen op verzoek. Dit seizoen zijn er 4 rondleidingen. Alle 4 met een ander zicht op de tuin. Op maandag 30 juni was er herboristenkring bij mij. Dan bespreken we een onderwerp gekozen door de gastvrouw. Daarna is er in het tuinseizoen altijd een rondje tuin. Veel herboristen zijn echte plantenliefhebbers en willen graag zien wat er groeit en bloeit.

Op donderdag in dezelfde week is de rondleiding van Randwijk zoemmt geweest naar aanleiding van de lezing over streektuinen. De groep bestaat uit dertien belangstellenden. Dat is eigenlijk teveel voor een tuin met voornamelijk smalle graspaadjes. Ik vertel over het begin en laat foto's zien hoe het was. Ik vertel over de uitgeputte arme kleigrond en dat ik samen met de natuur dit stukje aarde moest herstellen. Ik was met een totaal andere mindset begonnen. Ik had voor ik begon een plan: een hoogstamfruit boomgaard, een groentetuin, een bloementuin, een vijver en een geneeskrachtige kruidentuin. Ik merkte al snel dat ik dat niet ging redden in mijn eentje. Ik moest leren samenwerken met de natuur, loslaten en onkruid niet beschouwen als de vijand, maar als een plant die er bij hoort. 

Hoewel ik alle vrije uren die ik heb ik in de tuin aan het werk ben, is er altijd wat te wensen. Ik zou in sommige stukken tuin best wat meer bloemen willen hebben. Of de moestuin wat meer geordend. Maar ik vind het zo ook mooi. De prioriteit zijn de dieren en biodiversiteit en niet mijn idee over hoe een tuin er uit zou moeten zien.  

Tijdens de rondleiding kijk ik teveel met de ogen van andere mensen. Ik laat teveel mensen meepraten in mijn hoofd. Ze zullen het wel een zooitje vinden. Ik denk er nog lang over na, wat me onzeker maakt. Dan leg ik me er bij neer. De natuur schept haar eigen orde. Wij hebben geleerd te kijken met een plaatje in ons hoofd. Wat je ziet in mijn tuin is een schijnbare chaos. Een hele mooi chaos met veel bijen, zweefvliegen, vlinders, juffers, libellen. Mijn chaos waar ik meestal heel gelukkig mee ben.

Nog 2 rondleidingen te gaan. Eerst een klein groepje naar aanleiding van de geneeskrachtige kruiden workshop in Elderveld. Dat vind ik altijd een leuk onderwerp. Kan ik laten proeven van het onsterfelijkheidskruid, de Tulsi, groentesoepboom en sechuanpeper. 

In het najaar nog een rondleiding over de aanleg van een tuin op een maïsveld.