Gemiste kans

 Dinsdagmiddag is er een bijeenkomst over voedselbossen in Wageningen. Zes voedselbossen, alle 6 heel verschillend presenteren zich, vertellen over hun project. Wouter van Eck, van voedselbos Ketelbroek is een van de presentatoren. Hij doet dat weer op de gebruikelijke manier, doorspekt met humor die niet iedereen begrijpt. Er zitten veel jonge mensen in de zaal en ook op het podium zijn het vooral jonge mensen die de projecten uitvoeren. Heerlijk om in een zaal met mensen te zitten die met groen bezig zijn of er meer over willen weten. Het is mooi om te zien dat er van allerlei tussen vormen bedacht en uitgevoerd worden met het voedselbos als inspiratiebron. Als je met boeren je geld wil verdienen en productie wil maken zul je waarschijnlijk wel in rijen moeten aanplanten en niet alleen een romantisch sprookjesbos moeten aanleggen. 

Het is een uitdaging om te koken met de bijzondere producten uit het voedselbos. We zullen weer brood moeten leren maken van kastanjemeel, sauzen van meidoornbessen, notenburgers en kaki's eten. Bij de nieuwe winkel kun je proeven wat er gemaakt kan worden met producten uit voedselbos Ketelbroek. Ik zit bij een etentje bij mijn zus, mijn zwager vertelt dat hij bij de Nieuwe winkel voor twee personen 800 euro moest afrekenen. Mijn schoonzus vult aan dat zij ook 800 euro kwijt waren maar met 4 personen. Ik zeg niets maar ik ben verbijsterd. Ik ga nooit uit eten. Niet alleen vind ik het meestal zonde van mijn geld en is er vaak veel te veel lawaai, ik eet thuis altijd het allerlekkerst. 

Het is wel heel jammer dat er geen restaurants zijn waar je gewoon betaalbaar lekker plantaardig kunt eten. Ik lees dat de plantaardige koksopleiding in Amsterdam een groot succes is. Er is echter een probleem, er zijn geen stageplaatsen voor de leerlingen. Men is dus genoodzaakt ook nog de traditionele keuken te onderwijzen. 

Veertig jaar geleden was ik een van de uitbaters van ecologisch restaurant Miene Mut in Nijmegen. We hadden als doelstelling dat iedereen moest kunnen komen eten. We wisten toe niet dat we onze tijd ver vooruit waren, De mensen kwamen niet voor de biologische groenten maar voor de nieuwe formule, de betaalbaarheid. De tijd is nu rijp voor restaurants zoals Miene Mut waarin biologische groenten de hoofdrol spelen aangevuld met zogenaamde onkruiden, meidoornbessen, paddenstoelen en bamboescheuten. Hoewel mijn handen jeuken ga ik er niet meer aan beginnen. Maar als ik gevraagd wordt om een avond te komen koken? 

Na de bijeenkomst was er de gelegenheid om vragen te stellen en opmerkingen te maken. Helaas bedacht ik bovenstaande opmerkingen pas onderweg op de fiets naar huis. 

VERBINDING

 De tuin laat zich van haar beste kant zien. De zon schijnt, er zit nog veel blad aan de bomen in de meest schitterende kleuren. Ook zonder blad zijn de wilgen een aanwinst voor de tuin in mooie tinten oker en bijna roze. Het is zaterdag en ik krijg bezoek.

M, een van de aanwezigen bij een lezing die ik heb gehouden voor een groep mensen die het initiatief hebben genomen om een gezondheidshuis op te richten, heeft deze bijeenkomst georganiseerd. Zij was gelukkig erg enthousiast over mijn lezing en vond dat ik een man moest leren kennen. Een man die heel veel betekent in de landbouw- en natuurontwikkeling van grote gebieden in Gelderland. Hij heeft maar liefst 110 hectare in beheer als ik het me goed herinner. Zijn oorspronkelijke motivatie was herstel van vogelstand. Maar zoals dat gaat als je je gaat verdiepen in de samenhang van de natuur komt er veel meer bij. Je gaat zien dat alles met elkaar te maken heeft. Een belangrijk onderdeel van zijn drijfveren is de boodschap uitdragen. Laten zien wat er gebeurt als je de aarde op een goede manier beheert en ook door middel van rondleidingen de boodschap uitdragen.

Heerlijk is het mensen te spreken, die weliswaar op een andere schaal maar toch, met hetzelfde bezig zijn.

Ik vertel over mijn drijfveren. Over mijn eureka moment in de les secundaire inhoudsstoffen. Het moment dat ik besefte dat er meer is dan: Eiwitten, vetten, koolhydraten, vitamines, mineralen. Dat meer is te vinden in de natuur. In de natuurlijk groeiende planten die niet betuttelt worden en kunnen uitgroeien tot krachtige planten die zichzelf verweren tegen aanvallen van buiten. Planten die communiceren met elkaar boven- en ondergronds. Een fascinerend gegeven waar ik nog niet veel van weet. Maar misschien is dat juist wel een voordeel en maakt dat de bewondering en ontzag groter. Ik vertel over de veranderingen in mijn lichaam doordat ik elke dag deze secundaire inhoudsstoffen binnenkrijg. Ik ben fitter, minder vaak en korter ziek. De secundaire inhoudsstoffen zetten de puntjes op de i. En dat goed voor mezelf zorgen alles te maken heeft met het zorgen voor mijn stukje grond. Ik probeer het kort te houden en zeg tenslotte: zondag ga ik meedoen aan de zevenheuvelenloop. Twee van mijn gasten zitten met shiny eyes te luisteren. Een van mijn gasten heeft een medische achtergrond en  ik zie aan zijn ogen dat hij het niet gelooft. "Kan dat niet ergens anders aan liggen"? Ik probeer nog: de secundaire inhoudsstoffen zijn nog steeds in 60% van de reguliere medicijnen de werkzame stof. Dus waarom zouden deze stoffen in medicijnen wel werken en als je ze binnen krijgt via planten niet?

We gaan naar buiten, ik leid ze rond in mijn tuin. Ik ben tikje bezorgd dat er niet veel meer te zien is, maar ze vinden het prachtig. We wisselen uitgebreid ervaringen en ideeën uit. We genieten van de tuin en van het prachtige weer. 

"Je geeft toch zeker wel regelmatig rondleidingen"; zegt M. Ik geef schoorvoetend toe dat ik dat alleen op aanvraag doe. Ook workshops en lezingen alleen op aanvraag.  En staat dat op je website; vraagt M. Ik heb geen website moet ik bekennen. Ik vind lezingen geven, rondleidingen en workshops erg leuk, maar het allerliefst ben ik thuis in de tuin. In verbinding met mijn planten, dieren, mijn helende stukje aarde. Als mensen heel graag willen weten wat ik doe en ontdekt heb, dan wil ik er graag over vertellen.

En wie weet komt er ooit een boek. Ik ben er mee bezig.

 

NOOIT GEDACHT 

Keurend bekijk ik de tuin en omgeving bij huizen waar dat bordje aan de gevel hangt. Kennelijk zijn de mensen erg gelukkig met hun woonomgeving. Vaak vind ik het nogal tegenvallen. Gelukkig is datgene waar mensen naar verlangen heel verschillend.

Het is 9 oktober en ik zit buiten te lunchen op wat op dit moment mijn “nooit gedacht” plek is. De achtertuin ligt op het noorden. Nooit gedacht is het terras aan de zijkant van het huis.

Dit stuk tuin is heel lang onbegaanbaar gebied geweest. Ik had hulp nodig om hier mee aan de slag te gaan. De hele zij tuin van 10 bij 20 meter was bedekt met heel dik stug zwaar plastic. Het plastic was afkomstig van de Parenco, de papierfabriek aan de `overkant`. We hadden werk genoeg de eerste jaren en kwamen er pas in 2019 aan toe om het plastic weg te halen. Er stonden een paar struiken, de rest van de tuin was kale grond. Twee weken later begreep ik waarom de vorige bewoner de tuin had afgedekt. Er kwamen frisgroene zevenblad scheutjes boven de grond. Mijn angst voor zevenblad sloeg om in bewondering. Zelfs 20 jaar onder een dikke laag verstikkend plastic krijgt deze plant niet onder de groene zoden. Dan kan ik beter een manier vinden om samen te werken. Er volgen 2 jaren van experimenten. Wat kan concurreren met zevenblad of bestaat er een plant die sterker is dan zevenblad. Die bestaat.

Hondsdraf overwoekert zevenblad en zorgt ervoor dat het verdwijnt. Dan moet je wel weer het teveel aan hondsdraf verwijderen, maar dat wortelt minder diep. Verder zijn er veel planten die zich prima staande houden in het zevenblad; phlomis, duizendblad, boerenwormkruid, rabarber, geranium, smeerwortel, paardenbloem, look zonder look, wilde majoraan, solidago. Het zevenblad is nu een betrouwbare eetbare bodembedekker die ook nog heel mooi bloeit. Voor andere planten die wat kwetsbaarder zijn maak ik wat meer ruimte.

Vanaf het huis is er een overloop gegraven van de regenton naar een wateropvang. Ik heb gekozen om het met vijverfolie te bekleden omdat ik graag permanent water wil. Het is een natuurlijk ogend vijvertje geworden met een ondiepe uitloop bedoeld als vogelbad. De vijver is direct gekraakt door kikkertjes. Van de aarde uit de vijver heb ik een verhoging gemaakt voor lavendel, rozemarijn, wilde majoraan en bergamot.

De schoonheid van de plek openbaarde zich pas toen we de schuur afgebroken hadden die direct achter ons huis stond en er een plek ontstond om een terras op het zuiden te maken. De nieuw te bouwen schuur met afdak kreeg zowel een opening naar het westen als een opening naar het zuiden. Zo ontstond een beschutte plek in de zon voor voor- en najaar.

Naar rechts kijkend achter het huis langs zie ik de ingang van de spiraaltuin. De poort van dikke takken is begroeid met de oranje roos Westerland die nog een keer is gaan bloeien.  Verder zie ik vanaf deze plek vooral grassen, grijze wilgen, de verkleurende beuk en eik van de buren tegen een helder blauwe lucht. Vlinders fladderen voorbij op zoek naar de laatste bloemen en/of rottend fruit.

De afgeknipte gele bloemen van de aardpeer staan in een grote vaas. De begonia`s staan nog volop in bloei, de felrode en oranje bloeien hangen in dikke trossen langs de potten. De heilig basilicum bloeit in grote paarse trossen en lokken de bijen. Vogeltjes genieten zichtbaar van wat hier allemaal groeit.

Nooit gedacht; dat ik zoveel zou leren van zevenblad.