kantelmomenten

Sinds ik in Randwijk woon heb ik een totaal ander leven. Toen ik nog in Mierlo woonde bedacht ik me wel eens dat als ik dood zou gaan, er bijna niemand op mijn begrafenis zou komen. Ik kreeg het maar niet voor elkaar een sociaal leven op te bouwen. Ook geen professioneel leven trouwens want mijn kruidencursussen kwamen niet van de grond. Er was nauwelijks belangstelling voor.
Het kantelmoment, de reden dat ik nu in Randwijk woon, heeft veel eerder plaats gevonden. Kantelmomenten zijn voor mij momenten waarvan je op dat moment de impact nog niet ziet, maar die achteraf heel bepalend zijn. Bijzonder is ook dat je achteraf nog precies weet wanneer zo'n kantelmoment was, wat je toen deed, dacht en waar je was.
Het kantelmoment was in het inmiddels verkochte Franse huis, 10 jaar geleden tijdens een zomervakantie. Ik was aan het werk in de tuin. Daar werd en word ik altijd heel blij van en daar kan ik de hele dag mee bezig zijn. Ik vroeg aan Jan of hij me kon helpen met de bramen aan de randen van het terrein. Jan reageert nogal nors dat dat best kan wachten. Ik besef me dat Jan totaal niet blij wordt van tuinieren. Ik ben geschokt dat dat niet eerder tot me doorgedrongen is. Ik neem het mezelf kwalijk dat ik ervan uitgegaan ben dat hij hetzelfde wil als ik. Ik schrijf in mijn franse dagboekje." Ik heb er buikpijn van, maar het huis moet verkocht." Jan wordt niet blij van een ietwat teruggetrokken leven op het franse platteland en ik dus ook niet. Jan gaat reizen en ik zit maandenlang alleen in Frankrijk. Op dat moment heb ik er nog met niemand over gepraat, maar mijn besluit stond vast. Allebei de huizen moeten verkocht. Het huis in brabant en in Frankrijk. Daarna gaan in Nederland op zoek naar "klein Frankrijk".
En zo is het gegaan.
Ik ben gaan nadenken over kantelmomenten omdat er vandaag een leuke vrouw uit Randwijk bij me aanbelde. Ze wil graag een kruidencursus volgen. Ze vertelt over een belangrijk kantelmoment in haar leven. Het kantelmoment dat er voor gezorgd heeft dat ze nu in Randwijk woont, een nieuwe leukere baan heeft gevonden en een hele leuke buurvrouw. Kortom dat er veel dingen in haar leven ten positieve zijn veranderd.
Mijn leven is totaal veranderd. Ik krijg zoveel leuke racties op wat ik doe met mijn tuin en met kruiden. Er bellen mensen aan die graag de tuin willen zien. Er was veel belangstelling voor mijn lezing in Randwijk, meer mensen dan ze ooit bij andere lezingen hebben gehad.
Maar het belangrijkste is dat ik kan doen waar ik blij van wordt en dat Jan zijn talent en passie voor fotografie verder kan ontwikkelen.
En die begrafenis, die stel ik nog maar even uit. Maar dat er niet veel mensen zullen komen, dat geloof ik nu ook niet meer.

natuur

In mijn tuin is de natuur de baas en ik ben het hulpje.
Ik volg een cursus over voedselbossen, gegeven door Wouter van Eck .Wouter is van voedselbos Ketelbroek in Groesbeek. Hij heeft sinds 2009 een voedselbos en vertelt over zijn ervaringen.
De natuur zoekt altijd naar oplossingen, als wij het maar aandurven om niet in te grijpen. Er was een muizenplaag in het voedselbos van Wouter. De oplossing kwam uit de lucht vallen, uilen en andere roofvogels gingen broeden in het voedselbos. Bovendien vestigde zich een wezel in de houtwal.
Er was een rupsenplaag, er vestigden zich veel broedende vogelpaartjes die de jongen gingen voeden met de rupsen.
Schep de omstandigheden en de dieren komen. Ik heb bijvoorbeeld deze week een pad gespot. Ik heb speciaal een vijvertje aagelegd dicht bij de groententuin voor de pad. De pad zoekt naar een plek waar een poel en een droge plek dichtbij elkaar zijn. Je schept de omstandigheden, dan is het afwachten en juichen als het lukt. Nu moeten de padden groter worden en heel veel slakken eten, want dat is waar ik het meeste last van heb.
Mijn volgende probleem is dat de bomen in mijn struintuin, vooral de fruitbomen niet goed groeien. Dat komt omdat ze in een dode maïsakker geplant zijn. Een akker die jarenlang misbruikt is, ploegen maïs en kunstmest, zoals het met de meeste akker gaat. Een boom heeft schimmelstructuren nodig om te overleven. De schimmelstructuren halen de stoffen die de boom nodig heeft uit de bodem en maken deze beschikbaar voor de boom. Die schimmelstructuren gaan zich herstellen, maar dat kost tijd. Pioniersbomen erbij planten, zoals populieren, zwarte els en wilgen helpt om de bodem op gang te brengen en de bodem bedekt houden. Verder is het vooral geduld hebben.
De natuur de baas laten spelen. Maar ik heb zo graag iets te doen in de tuin.

investeren

Vandaag weer een stuk Pieterpad gewandeld met een leuke, lieve gekke vriendin. Ze vertelt dat ze de laatse jaren veel geld heeft gedoneerd aan vluchtelingen, rampen en nu ook weer aan Sulawesi.
Ik heb dat vroeger wel gedaan. Ik liet me nogal snel een schuldgevoel aanpraten dat ik het zo goed heb en best wat kan missen.  Maar op een gegeven moment begon ik mij te realiseren dat veel van mijn geld gaat naar de salarissen van mensen die een veelvoud verdienen van wat ik ooit op mijn slarisstrookje heb gezien. Dus ik geef bijna nooit meer aan zogenaamde goede doelen.
Maar het steekt wel een beetje als mijn vriendin vertelt over haar gulle gaven.
Tot ik een verhaal zit te lezen over een klimaat wetenschapper uit Nijmegen die mee heeft geschreven aan een rapport over klimaat doelen. Ze vertelt dat we het nog kunnen halen, een temperatuurstijging van 1,5 graad in plaats van twee. Maar dan moeten we wel alles op alles zetten.
Ze vertelt ook dat arme mensen in arme landen het meeste last krijgen van de klimaatverandering. terwijl wij daar de oorzaak van zijn. Om je dood te schamen.
Toen dacht ik: eigenlijk vreemd om geld te geven aan arme landen als er rampen gebeuren. Die rampen komen mede door onze manier van leven. We geven geld en leven weer door alsof er niets aan de hand is. Als je nou geld hier investeert om je huis energie zuiniger te maken, of minder of anders te consumeren. Geen vlees eten. Minder of geen auto te rijden, ben je dan niet verstandiger bezig?

schooltuinen

In mijn vorige blog gaaat het over wetenschappelijk onderzoek en dat je dit niet altijd even serieus moet nemen.
Tijdens de voedsel karavaan bijeenkomst spreek ik een vrouw die mij vertelt dat ze een wetenschappelijk rapport heeft geschreven over schooltuinen. Ze had al lang het idee, dat kinderen die in een schooltuin actief zijn geweest, later meer groenten eten en groenten ook lekkerder vinden dan kinderen die geen schooltuin hebben gehad.
Na grondig onderzoek heeft ze geconstateerd dat haar hypothese klopte. Haar onderzoek is goed gekeurd en gepubliceerd.
Even later spreek ik met iemand die in de gemeenteraad zit in de gemeente Lingewaard. Ik vertel over het onderzoek en over schooltuinen. Dan vertelt dat ze zich heel erg heeft bemoeid met schooltuinen in de gemeente. Maar het lukt niet overal. Op sommige scholen komen schooltuinen niet van de grond. Dat relativeert voor mij de uitkomst van het rapport over kinderen die een schooltuin hebben gehad en meer groenten eten dan kinderen die geen schooltuin hebben gehad.
Zou het niet zo zijn dat op scholen waar het niet lukt een schooltuin te beginnen, of waar geen schooltuin is, sowieso minder gezond en minder groenten gegeten worden? En dat op scholen waar schooltuinen wel belangrijk worden gevonden, kinderen van huis uit al gewend zijn om meer groenten te eten?
Dit relativeert voor mij de uitkomst van het onderzoek. Maar eigenlijk doet het er niet toe. Schooltuinen zijn hardstikke leuk en heel belangrijk, wat voor effect het ook op de kinderen heeft. Het zal altijd positief zijn.

wetenschappelijk?

Donderdag 4 oktober heb ik samen met iemand van Velt Den Bosch een workshop begeleid tijdens de Voedsel Anders Karavaan in Nijmegen. Het was een lastige opdracht voor mij, de titel van de workshop was er al en het verhaal van mijn Velt college was er ook al. ik moest er bij aansluiten. De titel van de workshop was "gezonde voeding begint bij een gezonde bodem"? Mijn Velt collega die levensmiddelentechnoloog is en in Wageningen les heeft gegeven, ging vertellen over de achteruitgang van de voedingsstoffen in onze voeding (groenten). De voornaamste oorzaken zijn de moderne grootschalige landbouw, verarmde bodem en keuze van zaden . Maar er zijn tot nu toe geen nadelige gevolgen gevonden voor onze gezondheid. Het probleem voor onze gezondheid is niet dat we geen biologische groenten eten, maar dat we te weinig groenten eten.

Tot zo ver de strekking van het verhaal van mijn collega. En nu kom ik. Ik ben zo overtuigd van het belang van biologische groenten eten. Hoewel ik ervan overtuigd ben dat het voor ons zelf ook gezonder is, blijkt dit niet uit wetenschappelijk onderzoek. 

Ik vertel hoe desastreus het gesteld is met onze biodiversiteit, de enorme achteruitgang in hoeveelheid en soorten insecten. Mede veroorzaakt door het massale gebruik van pesticiden. Ik vertel over de verarmde bodem, door kunstmest en ploegen.l Ik vertel over de grond in mijn tuin die drie jaar geleden zo dood als een pier was en op sommige plaatsen nog is, na jarenlang misbruik van traditionele landbouw. Ik vertel over hoe het wel kan en zou moeten. Mulchen (bodem bedekken). Plagen accepteren om uiteindelijk een natuurlijk evenwicht te krijgen. Kiezen voor meerjarige planten om de bodem de kans te geven een schimmelstructuur op te bouwen. Dit kan honderden jaren duren. Ik vertel over het belang van onkruid voor de gezondheid van de aarde en voor onszelf. Onkruid komt niet voor niets op. Het zorgt ervoor dat tekorten in de bodem op die plaatsen aangevuld worden. Dus als je onkruid weg blijft halen, blijft het terugkomen. 

Is dit allemaal wetenschappelijk bewezen? Mijn partner thuis heeft een wetenschappelijke opleiding en relativeert de wetenschap. Een professor van hem vroeger maakte de vergelijking met een vrouw in een bikini: er wordt veel getoond maar nog heel veel blijft verborgen. 

De conclusie van de wetenschap is dat we gezond kunnen eten, zonder rekening te houden met de bodem.  Ik vind dat we niet alleen vernatwoordelijk zijn voor onze eigen gezondheid, maar ook voor de gezondheid van onze aarde. Dus dat we zeker moeten kiezen voor biologische voeding. Bovendien ben ik er van overtuigd dat biologische voeding ook gezonder is dan gangbare voeding. Er komt een keer een krantekop: biologische voeding toch gezonder! Tot die tijd zit het verborgen, ergens onder die bikini. (wat natuurlijk een hele rare opmerking van die professor was)